W Willi Caro mają siedzibę dwa działy: sztuki i rzemiosła artystycznego oraz etnografii. Gromadzone przez nie liczne zabytki tworzą bogate kolekcje między innymi szkła artystycznego z okresu XVII-XX wieku, największego w Polsce powojennej zbioru polskiej biżuterii srebrnej. Na wystawach podziwiać można rzadkie eksponaty z kolekcji dawnych i współczesnych wyrobów z porcelany, fajansu i kamionki, pochodzących z licznych znanych wytwórni takich jak: Miśnia, Wiedeń, Höchst, Berlin, Fürstenberg, Sèvres, Nymphenburg, Ludwigburg, Fulda, Gera, Wedgwood, Delft, Holič, kraje Dalekiego Wschodu, Ćmielów, Chodzież, Włocławek. Osobny i wyjątkowy zbiór stanowi natomiast polska fotografia artystyczna obejmująca prace autorów związanych z gliwickim środowiskiem fotograficznym – Zofii Rydet, Jerzego Lewczyńskiego, Michała Sowińskiego i innych.

Zbiory działu etnografii to przede wszystkim zabytki kultury ludowej Śląska i regionów sąsiednich: XVIII-XIX wieku rzeźba w drewnie, malarstwo na szkle i płótnie, ceramika, stroje, narzędzia rolnicze i rzemieślnicze. Bogate dziedzictwo kultury ludowej stanowi obecnie część stałej wystawy na Zamku Piastowskim.

Willa Oscara Caro wybudowana w końcu XIX wieku jest przykładem nielicznie już zachowanych miejskich rezydencji mieszkalnych górnośląskich przemysłowców. Oscar Caro pochodził z Wrocławia, urodził się 15 czerwca 1852 r. Jego rodzicami byli Robert i Hermina z domu Kern. Dom rodziny Caro znajdował się we Wrocławiu przy dzisiejszej ul. Podwale. Dziadek Oscara Mortiz Izaak był właścicielem hurtowni żelaza. Wspólnie z synem Robertem (ojcem Oscara) rozwinął działalność handlowo-usługową na Górnym Śląsku. W 1848 roku wybudował hutę Hermina w Łabędach koło Gliwic. Oscar jako jeden z czterech synów Roberta został spadkobiercą górnośląskich firm i kontynuował działalność ojca. Po śmierci Roberta Caro w 1875 roku i w latach następnych Oscar Caro stał się właścicielem lub współwłaścicielem huty Hermina, Fabryki Drutu w Gliwicach, założonej przez Roberta Caro w 1866 r., wspólnie ze szwagrem Heinrichem Kernem oraz huty Julian w Bobrku. W 1887 r. doszło do połączenia wymienionych zakładów z firmami innego gliwickiego przemysłowca Wilhelma Hegenscheidta. Powstała w ten sposób górnośląska spółka akcyjna przemysłu żelaznego, której Oscar Caro był dyrektorem generalnym do 1905 roku.

Oscar Caro osiedlił się w Gliwicach ok. 1882 r. Poślubił Florę, córkę miejscowego mistrza budowlanego Salomona Lubowskiego. Działkę, na której stanęła willa nabył od Heinricha Kerna w 1882 roku. Parcela odbiegała od obecnej, była znacznie większa, zajmowała obszar między dzisiejszymi ulicami Dolnych Wałów i Wyszyńskiego.

Pierwszy projekt rezydencji dla Oscara Caro powstał prawdopodobnie w 1884 r. w berlińskiej firmie architektonicznej Ihne & Stegmüller. Był to budynek historyzujący, zaprojektowany w duchu renesansu północnoeuropejskiego. Projekt został opublikowany w jednym z czasopism architektonicznych. Willa w dzisiejszej postaci została wybudowana być może w wyniku uproszczenia tego projektu i zmiany architektonicznej szaty zewnętrznej. Ostatecznie powstał jednopiętrowy budynek bliski dziewiętnastowiecznej wizji włoskiej renesansowej architektury willowej o ogólnie harmonijnej i zrównoważonej sylwecie. W rozległym eklektycznym ogrodzie, z nieregularnymi alejkami i stawem znajdowały się także budynki gospodarcze, stajnia i powozownia. Willę zbudowano najprawdopodobniej w latach 1882-1885.

Może o tym świadczyć odkryty w głównej klatce wejściowej nad portalem wewnętrznym, przygotowany do wykonania w stiuku rysunek daty 1885. W latach 1899-1900 dobudowany został ogród zimowy, przylegający do elewacji od strony obecnej ulicy Zwycięstwa. Nieznany jest autor zrealizowanego projektu willi. Mogła to być wspomniana berlińska firma Ihne & Stegmüller albo wrocławski architekt Carl Grosser, który przebudował dla Oscara Caro zameczek Paulinum w Jeleniej Górze w 1905 r., bądź teść Oscara, gliwicki mistrz budowlany Salomon Lubowski. Jeszcze w latach 90-tych Oscar Caro nabył drugą posiadłość, wspomniany zameczek Paulinum w Jeleniej Górze. Pozostał bezpośrednim użytkownikiem gliwickiej rezydencji do roku 1909, kiedy to ostatecznie przeniósł się do Jeleniej Góry. Właścicielem willi pozostał do 1916 r. Między 1908 a 1916 rokiem Oscar Caro wynajmował willę. W 1911 roku skanalizowano posesję oraz dobudowano dwa służbowe budynki w ogrodzie od strony dzisiejszej  ul. Studziennej. Od 1924 roku willa miała nowych właścicieli. Mieściła się tutaj siedziba spółki przemysłowo-budowlanej. Dokonano wówczas gruntownej przebudowy: dobudowano drugie piętro, pokryto budynek nowym dachem, przebudowano częściowo wnętrza (prawdopodobnie dokonano wtedy wymiany stolarki drzwiowej na pierwszym piętrze), powiększono pomieszczenia sanitarne, zaadaptowano piwnice na cele biurowe.

W 1929 r. jako właściciel willi figuruje Nicolaus von Ballestrem z Pławniowic. W 1934 r. właścicielem obiektu zostało miasto. W tym samym roku willa Oscara Caro stała się siedzibą gliwickiego Muzeum.

W 2000 roku Willę Caro otwarto po gruntownej renowacji i konserwacji, która przywróciła walory historyczne temu XIX-wiecznemu zabytkowi. Wewnątrz obiektu znajduje się wystawa wnętrz mieszkalnych.

Tekst: Anna Kwiecień