Śląsk - tysiąc lat burzliwej historii. Nowy projekt edukacyjny Muzeum w Gliwicach

Wydarzenia

Dla szkół i przedszkoli

Zapisy: tel. 783 560 006

Koszt udziału w zajęciach stacjonarnych – 1 zł od grupy

Zajęcia realizowane na platformie ZOOM - bezpłatne

Organizator: Muzeum w Gliwicach

Śląsk - tysiąc lat burzliwej historii. Nowy projekt edukacyjny Muzeum w Gliwicach

TERMIN 12 października 2021 - 03 czerwca 2022

MIEJSCE Willa Caro

CYKL Śląsk - tysiąc lat burzliwej historii

Zapraszamy wszystkich zainteresowanych, szczególnie dzieci i młodzież, do historycznej podróży przez burzliwe dzieje naszego wyjątkowego regionu - Śląska. W ramach nowego projektu edukacyjnego pt. „Śląsk – tysiąc lat burzliwej historii” przygotowanego przez Muzeum w Gliwicach, w czasie 9 spotkań, od października do czerwca przyszłego roku, usystematyzujemy wiedzę z historii Śląska, zapoznamy się z najważniejszymi postaciami, zjawiskami kulturowymi i problemami charakterystycznymi dla kolejnych okresów historycznych. Uczestnicy podczas każdych zajęć otrzymają specjalnie opracowane karty pracy, których integralną częścią będą mapy, słowniczki, zestawienia ważnych w historii Śląska dat, fragmenty tekstów źródłowych i tropy bibliograficzne. Na najmłodszych czekają kolorowanki tematyczne. Zajęcia skierowane są zarówno do grup szkolnych i przedszkolnych, jak i do osób indywidualnych – rodziców z dziećmi, a także młodzieży i dorosłych. Projekt opracowują historyczki - Anna Pikulska-Stępień i Rita Śliwa, we współpracy z filozofką - Ewą Chudybą. Na pierwsze zajęcia dla grup szkolnych i przedszkolnych zapraszamy w tygodniu pomiędzy 12 a 15 października, natomiast osoby indywidualne – rodziców z dziećmi, młodzież i dorosłych – w sobotę, 23 października. Koszt udziału w zajęciach stacjonarnych dla grup szkolnych i przedszkolnych to 1 zł od grupy. W przypadku osób indywidulanych – 1 zł od osoby. W zależności od sytuacji pandemicznej zajęcia prowadzone będą stacjonarnie bądź za pośrednictwem platformy ZOOM.

Zapisy pod numerem telefonu: 783 560 006

Śląsk – kraina historyczna zasobna w bogactwa naturalne, przez stulecia przechodząca skomplikowane koleje losu, „perła w koronie” kolejnych władców… Co wiemy o tym rozległym regionie, którego jesteśmy tu, w Gliwicach, częścią? Kim byli i są jego mieszkańcy? Do XIV wieku Śląsk był jedną z głównych dzielnic Polski Piastów, w kolejnych stuleciach stanowił najpierw część Królestwa Czeskiego, następnie do wieku XVIII był prowincją monarchii Habsburgów austriackich, a po wojnach śląskich – częścią różnych form państwowości niemieckiej (Królestwa Prus, Cesarstwa Niemieckiego i Rzeszy Niemieckiej). Koniec Wielkiej Wojny (I wojna światowa 1914-1918), był także końcem XIX-wiecznych mocarstw - Rosji, Austro-Węgier i Cesarstwa Niemieckiego. Wraz z ich upadkiem, w 1918 roku, odrodziła się, jako niepodległe państwo, po 123 latach niewoli – Rzeczpospolita. Bardzo szybko rozpoczęto starania o przyłączenie Śląska do Polski – zarówno na polu dyplomatycznym, ale również zbrojnym. W wyniku trzech Powstań Śląskich (1919, 1920, 1921) najbardziej uprzemysłowione fragmenty Górnego Śląska przyłączono w 1922 roku do Rzeczypospolitej. Utworzono z nich województwo śląskie, które Stefan Żeromski nazwał „siedliskiem nowoczesności”. Niestety po kilkunastu latach zapaliły się ognie kolejnego światowego konfliktu...

Harmonogram zajęć w ramach projektu edukacyjnego dla szkół i przedszkoli:

Spotkanie pierwsze: Śląsk – kraina historyczna i moja mała ojczyzna

12, 13, 14 i 15 października 2021, Willa Caro bądź platforma ZOOM, godz. 09.00, 10.30, 12.00

Podczas pierwszego spotkania spróbujemy przybliżyć ten skomplikowany „organizm”, jakim jest Śląsk. Zapoznamy się z położeniem Śląska, z symbolami, z barwami regionu oraz ich pochodzeniem, omówimy warunki naturalne, zaznaczymy na mapie najważniejsze ośrodki miejskie i kulturalne, a także związane z nimi osoby. Spróbujemy odpowiedzieć ma pytanie, skąd się wzięła nazwa „Śląsk”? Zastanowimy się także, ile jest „tych Śląsków”, skoro znamy Śląsk Dolny, Górny, Cieszyński, Opawski… Przyjrzymy się również granicom dzisiejszego województwa śląskiego, które – jak się okaże – wcale nie ułatwiają odpowiedzi na pytanie o to, gdzie leży historyczna, śląska kraina…

Karta pracy do pobrania w formacie PDF: TUTAJ. Uwaga! Uczestnicy otrzymają kartę pracy podczas zajęć.

Spotkanie drugie: Śląsk - domena Piastów

16, 17, 18 i 19 listopada 2021, Willa Caro bądź platforma ZOOM, godz. 09.00, 10.30, 12.00

Śląsk znalazł się w granicach tworzonego przez Piastów państwa w końcu wieku X. Dokonało się to za panowania pierwszego historycznego władcy polskiego Mieszka I, prawdopodobnie około roku 990. Śląsk zamieszkiwały wówczas różne plemiona słowiańskie. W ciągu pierwszych wieków formowania państwa polskiego dokonał się we wszystkich dziedzinach niemały postęp i rozwój. Należy zaznaczyć, że na Śląsku te przemiany dokonały się znacznie szybciej niż na innych ziemiach polskich. Stąd szły nowe metody i wzory gospodarki. Śląsk przodował ponadto na polu kultury tak na przykładzie piśmiennictwa
jaki działalności uczonych.

Śląsk, jako obszar leżący przy zachodnich granicach państwa polskiego, spełniał od samego początku istnienia państwa zaszczytną, ale zarazem trudną, okupioną wieloma ofiarami, rolę przedmurza. Tutaj w pierwszym rzędzie stawiano opór najazdom zarówno niemieckich jak
i czeskich władców, dążących do podporządkowania sobie państwa polskiego.

Podczas spotkania drugiego z cyklu „Śląsk – 1000 lat burzliwej historii” będziemy zastanawiać się nad rolą historycznych ziem Śląska w budowaniu zrębów polskiej państwowości a także dynamiką zmian politycznych, gospodarczych i kulturalnych, które temu towarzyszyły
od czasów prahistorycznych do końca okresu wczesnośredniowiecznego (1138r.).

Karta pracy do pobrania w formacie PDF: TUTAJ. Uwaga! Uczestnicy otrzymają kartę pracy podczas zajęć.

Spotkanie trzecie: Śląsk w okresie rozbicia dzielnicowego. 200 lat zawirowań dziejowych (1138-1335)

7, 8, 9 i 10 grudnia 2021, Willa Caro bądź platforma ZOOM, godz. 09.00, 10.30, 12.00

Spotkanie trzecie: Śląsk w okresie rozbicia dzielnicowego. 200 lat zawirowań dziejowych. (1138-1335)

Od śmierci Bolesława Krzywoustego ludna i zasobna ziemia śląska zaczęła się rozdrabniać na mniejsze księstwa. Protoplasta Piastów Śląskich – Władysław II Wygnaniec – pierwszy senior został wygnany z kraju przez swych braci. Księstwo przejęli następnie jego synowie: Bolesław Wysoki i Mieszko Plątonogi. Ten ostatni, w rezultacie wojen i układów dynastycznych skupił w swych rękach Górny Śląsk. Także Dolny Śląsk w ciągu XIII stulecia przyjął swój unikatowy, odrębny charakter. Co więcej, za panowania Henryka Brodatego
i jego syna, monarchia Henryków Śląskich obejmowała znaczą część ziem polskich i mogła stać się podstawą odbudowy zjednoczonego państwa polskiego. Niestety śmierć Henryka Pobożnego w bitwie pod Legnicą spowodowała rozpad Śląska na liczne księstwa. Przemianom politycznym w postaci postępującego rozdrobnienia na Śląsku (w szczytowym okresie rozbicia istniało tu nawet 18 księstw), towarzyszył gwałtowny rozwój gospodarczy
i kulturalny tej krainy. Zaczął kształtować się unikatowy dla Śląska charakter, a jego historia zaczęła podążać innym niż reszta ziem polskich torem… Zamknięciem tych skomplikowanych procesów było przejście Śląska pod panowanie królów czeskich. Jak do tego doszło i czy można było tego uniknąć? Jakie historie kryją się w biografiach śląskich książąt obdarzonych niezwykłymi przydomkami? Jak sami poprowadzilibyśmy śląską politykę będąc wówczas na ich miejscu? Zapraszamy do poznawania historii naszego regionu w kolejnej, trzeciej już odsłonie, tym razem badając dzieje Śląska w okresie pełnego średniowiecza.

Karta pracy do pobrania w formacie PDF: TUTAJ. Uwaga! Uczestnicy otrzymają kartę pracy podczas zajęć.

Spotkanie czwarte: Dzieje Śląska w okresie późnego średniowiecza (XIV -XV w.)

11, 12, 13 i 14 stycznia 2022, Willa Caro bądź platforma ZOOM, godz. 09.00, 10.30, 12.00

Sytuacja na Śląsku w początkach XIV wieku wyglądała zupełnie inaczej niż w pozostałych księstwach piastowskich, gdyż księstwa śląskie ulegały dalszym podziałom i nic w tej dzielnicy nie zapowiadało tendencji zjednoczeniowych. Również XV stulecie, które zwykło określać się w Europie mianem jesieni średniowiecza, na ziemiach śląskich nie należało do czasów spokoju. Wręcz przeciwnie – wybuchało na Śląsku coraz więcej zamieszek głównie związanych z rodzącym się czeskim ruchem husyckim. Władców Śląska określano powszechnie mianem książąt polskich, ponieważ z Królestwem Polskim łączyła ich wspólna tradycja i gnieźnieńska prowincja kościelna. Śląsk w polityce Kazimierza Wielkiego spełniał rolę karty przetargowej wobec Luksemburgów. Król dążył do uzyskania jak największych nabytków terytorialnych nie tylko na Śląsku, ale również na Mazowszu czy Pomorzu.

Na przełomie XV i XVI wieku na Śląsku następowały niekorzystne zmiany, wymierały kolejno poszczególne gałęzie śląskich Piastów i tutejsze księstwa przechodziły pod panowanie obcych rodów.
W 1526 roku, podczas bitwy z Turkami zginął bezpotomnie król Czech i Węgier – Ludwik II Jagiellończyk. Od tego momentu władcą Czech, a co za tym idzie panem Śląska został Ferdynand I
z niemieckiego rodu Habsburgów. Nowy władca szybko przystąpił do zagarniania posiadłości na Śląsku. Wykorzystał przy tym fakt śmierci w 1532 r ostatniego Piasta opolskiego – Jana II Dobrego i przejął zjednoczone księstwo w 1556 r.

Na Śląsku mieliśmy do czynienia z dość specyficzną sytuacją, sprzyjającą budowaniu poczucia regionalnej odrębności. Dla ludzi średniowiecza identyfikacja z własnym krajem, rozumianym jako pośredni szczebel między „państwem” a rodzinną miejscowością była bardzo ważna. Losy polityczne Śląska, fakt posiadania własnej diecezji (nominalnie związanej z metropolią gnieźnieńską) oraz wykształcenie się w XV w. ogólnośląskich zgromadzeń stanowych, grupujących przedstawicieli książąt i miast, sprawiały, że region ten szybko wykształcił swą specyfikę, choć w tym okresie dziejowym etniczne i regionalne identyfikacje mieszkańców Śląska nie mają związku ze świadomością narodową jego mieszkańców w XIX i XX w. Zapraszamy wszystkich zainteresowanych do odkrywania meandrów burzliwej historii Śląska w jej kolejnej odsłonie – tym razem XIV i XV stulecia.

Karta pracy do pobrania w formacie PDF: TUTAJ. Uwaga! Uczestnicy otrzymają kartę pracy podczas zajęć.

Spotkanie piąte: Śląsk we władaniu Habsburgów (XVI – poł XVIII w.)

8, 9, 10 i 11 lutego 2022, Willa Caro bądź platforma ZOOM, godz. 09.00, 10.30, 12.00

Na przełomie XV i XVI wieku na Śląsku miały miejsce przełomowe dla życia politycznego, kulturalnego i religijnego procesy, które odcisnęły swoje piętno na kolejne stulecia. Wymierały stopniowo poszczególne gałęzie śląskich Piastów i tutejsze księstwa przechodziły pod panowanie obcych rodów. W 1526 roku klęska w bitwie z Turkami pod Mohaczem i bezpotomna śmierć króla Czech i Węgier – Ludwika II Jagiellończyka spowodowały, że nowym władcą Śląska został Ferdynand I z niemieckiego rodu Habsburgów. Sukcesor, wykorzystując fakt śmierci w 1532 r ostatniego Piasta opolskiego – Jana II Dobrego, przystąpił do zagarniania i jednoczenia kolejnych śląskich księstw.

Dodatkowo, po 100 latach od wojen husyckich na Śląsk dotarła także reformacja zapoczątkowana wystąpieniem Marcina Lutra (1517 r.). Pod wpływem jego haseł część książąt śląskich i nowych panów ziemskich zrywało z katolicyzmem i przyjmowało protestantyzm, tym bardziej, iż dobra kościelne przechodziły w ten sposób na własność świeckich panujących. Tak na Śląsku coraz szerzej rozprzestrzeniał się protestantyzm, choć istniały także prawdziwe ostoje katolicyzmu, jak opactwo w Rudach, czy nasze miasto Gliwice.

W wieku XVII doszedł jeszcze jeden wielki konflikt o podłożu religijnym – wojna trzydziestoletnia. W jej efekcie Śląsk znacznie ucierpiał gospodarczo a liczba ludności w wyniku toczonych walk, ale również chorób i głodu skurczyła się.

Ważnym wydarzeniem dla mieszkańców Śląska był przemarsz wojsk polskich pod dowództwem króla Jana III Sobieskiego, zmierzającego do Wiednia na odsiecz cesarzowi austriackiemu (1683 r.). Słynna husaria polska wraz z władcą i jego żoną Marią Kazimierą podążała od Krakowa, przez Mysłowice, Gliwice Bytom i Piekary Śląskie, Rudy Wielkie, Racibórz. Po tej wizycie na Śląsku Sobieski pisał: „Lud tu niewymownie dobry i błogosławiący nam; kraj cudownie wesoły”.

Zapraszamy na piątą już odsłonę burzliwych dziejów Śląska. Tym razem skupimy na historii XVI i XVII stulecia. Jak zarysowane powyżej procesy wpłynęły na dzisiejszy Śląsk i jego mieszkańców? Jak ocenilibyśmy Habsburgów jako ówczesnych gospodarzy naszej historycznej krainy? Którzy z polskich monarchów snuli plany odzyskania Śląska? Czy znamy jakiś wielkich Ślązaków, ale tych żyjących w XVII wieku? Urodziło się tu i działało wiele nieprzeciętnych umysłów, jak kobieta-astronom Maria Cunitz, Witelon czy Angelus Silesius. Te i inne zagadnienia i ciekawostki odkryjemy na kolejnych zajęciach z cyklu „Śląsk – 1000 lat burzliwej historii”.

Karta pracy do pobrania w formacie PDF: TUTAJ. Uwaga! Uczestnicy otrzymają kartę pracy podczas zajęć.

Spotkanie szóste: Śląsk jako prowincja Królestwa Prus, a następnie Cesarstwa Niemieckiego

8, 9, 10 i 11 marca 2022, Willa Caro bądź platforma ZOOM, godz. 09.00, 10.30, 12.00

W grudniu 1740 r. wojska pruskie wkroczyły na Śląsk, będący wówczas częścią monarchii Habsburskiej. W ten sposób zaczęła się trwająca ponad dwie dekady rywalizacja o ten zasobny region. Starcie prusko-austriackie stało się nawet powodem kolejnej wojny - tym razem o zasięgu europejskim.

O tym, że Śląsk był bogatą dzielnicą już wiemy. Wynikało to głównie z urodzajnych ziem i dobrego klimatu Dolnego Śląska oraz przechodzących tędy od wieków szlaków handlowych. Wartość pokładów węgla kamiennego Górnego Śląska została doceniona dopiero w XIX wieku. Rok 1740, kolejny przełomowy w historii Śląska, przyniósł nieoczekiwane zmiany na arenie międzynarodowej. Obok dotychczasowych potęg europejskich zaczęła wyrastać nowa siła – Prusy, dysponujące silną, zdyscyplinowaną armią. Potęga militarna stworzona przez króla Fryderyka Wilhelma I Hohenzollerna była ważnym czynnikiem w „grze o Śląsk”, który stał się pierwszym celem następcy - Fryderyka II Hohenzollerna. Po drugiej stronie konfliktu o Śląsk stała Maria Teresa, córka Karola Habsburga – arcyksiężna austriacka, późniejsza cesarzowa. W wyniku tzw. wojen śląskich ziemie te przypadły zasadniczo Prusom, jednak księstwa cieszyńskie i opawskie oraz skrawki karniowskiego i nyskiego pozostały przy Austrii. Ustalona wówczas granica pomiędzy Prusakami i Austriakami przetrwała bez większych zmian do dziś. Maria Teresa do końca życia nie pogodziła się z utratą Śląska.

Sytuacji tej nie zmieniła wojna siedmioletnia (1756 – 1763). Po wojnach śląskich Cieszyńskie, odcięte od tradycyjnych kontaktów i więzi łączących go z resztą Śląska, zostało w roku 1782 połączone z Morawami, co osłabiło pozycję polityczną tej części ziem śląskich. Nie znaczyło to jednak zaniedbania w zakresie rozwoju gospodarczego tak charakterystycznego dla całego Śląska. Wręcz przeciwnie! Do najważniejszych ośrodków przemysłowych należało w tym czasie Bielsko, gdzie produkowano sukno (podobnie w Cieszynie i Jabłonkowie). Ranga tego miasta urosła z czasem do jednego z najważniejszych ośrodków przemysłu tekstylnego w Austrii. Zastosowanie innowacyjnych metod produkcji z wykorzystaniem maszyn parowych sprawiło, że wyroby te kupowano m. in. na Bałkanach czy Bliskim Wschodzie.

W osiemnastym wieku doszło do podziału Górnego Śląska. Jego ważna część – Śląsk Cieszyński z Bielskiem, Skoczowem i oczywiście Cieszynem – pozostał poza granicami Prus. Warto pamiętać, że poza granicami Prus znalazł się także tzw. Śląsk Czeski (Austriacki) ze stolicą w Opawie, zawierający także fragment Dolnego Śląska. Bez tego nie zrozumiemy do końca dzisiejszego kształtu ziem śląskich. Warto zastanowić się, dlaczego religijnie Śląsk Cieszyński różni się od reszty Górnego Śląska, skąd wziął się tam protestantyzm i dlaczego wciąż jest tam silnie obecny. Zapraszamy na kolejne spotkanie z cyklu „Śląsk – 1000 lat burzliwej historii”.

Karta pracy do pobrania w formacie PDF: TUTAJ. Uwaga! Uczestnicy otrzymają kartę pracy podczas zajęć.

Spotkanie siódme: „Wiek nowoczesności” czyli XIX stulecie na Śląsku: Wiosna Ludów, kulturkampf, industrializacja, przebudzenie narodowe

26, 27, 28 i 29 kwietnia 2022, Willa Caro bądź platforma ZOOM, godz. 09.00, 10.30, 12.00

XIX wiek to epoka industrializacji czyli uprzemysłowienia. To wtedy na Górnym Śląsku zaczęły powstawać kopalnie i huty, a nasz region po raz kolejny stał się bardzo atrakcyjny dla wszystkich władców europejskich. Hohenzollernowie – po wojnach śląskich nowi gospodarze tej bogatej krainy, nastawieni byli na osiągnięcie maksymalnych zysków z eksploatacji Śląska.

Jest to także czas ludzi, którzy położą szczególne zasługi dla rozwoju regionu, jak choćby hrabia Friedrich Wilhelm von Reden, który nie szczędził wysiłków tworząc nowe kopalnie, huty, stosując wówczas najnowsze technologie i sprowadzając na Śląsk najlepszych specjalistów. Jednym z nich był inżynier John Baildon, który osiedlił się w Gliwicach a jego nazwiskiem nazywano zakłady przemysłowe. W 1787 r. w Tarnowskich Górach uruchomiono (jedną z pierwszych w Europie!) maszynę parową, niedługo później w Gliwicach powstał pierwszy wielki piec opalany koksem. Śląsk zaczęto nazywać „Pruską Anglią”. Innym czołowym przedstawicielem śląskiego uprzemysłowienia był oczywiście Karol Godula – „król cynku”, którego niezwykła biografia mogłaby być znakomitą fabułą dla hollywoodzkiej produkcji. Życiorys tego najbogatszego wówczas człowieka w Europie w zadziwiający sposób przeciął się z innymi, niemniej ciekawymi postaciami, jak hrabia Ballestrem (pałac tego rodu w Pławniowicach na pewno nie raz i … uboga sierota Joanna Gryzik, której zapisał cały swój majątek. Jednak nie tylko z industralizacji słynął nasz region w wieku XIX. To także czas, w którym tworzył pod Raciborzem Josef Eichendorff, według niektórych, swoim talentem literackim dorównujący Mickiewiczowi. Powstają okazałe rezydencje magnatów, jak pałac księcia Guido Henckel von Donnersmarcka w Świerklańcu, czy pałac rodu Ballestremów w Pławniowicach, Hochbergów w Pszczynie.

Gdy Polska w XIX stuleciu była pod zaborami – Śląsk od dawna znajdował się poza jej granicami. Region ten przeżywał okres wielkiej potęgi gospodarczej opartej na przemyśle węglowym i hutniczym. W Gliwicach działa wybitny odkrywca - Oskar Troplowitz, Ślązak żydowskiego pochodzenia, wynalazca pasty do zębów w tubce, plastra samoprzylepnego oraz … kremu Nivea.

Wspaniały wiek XIX – wiek „nowoczesności” i narodowego przebudzenia dał w naszej Małej Ojczyźnie szereg przykładów tolerancji i pokojowej koegzystencji przedstawicieli różnych nacji. Przykłady Szkota Baildona, Angielki Daisy von Pless czy Żyda Troplowitza pokazują, że ziemia śląska była miejscem szczególnie przyjaznym ludziom z całego świata. Zapraszamy wszystkich zainteresowanych do odkrywania tej wyjątkowej mozaiki kulturowej i dyskusji nad zjawiskami, które stanowiły prawdziwe „kamienie milowe” w rozwoju Śląska.

Karta pracy do pobrania w formacie PDF: TUTAJ. Uwaga! Uczestnicy otrzymają kartę pracy podczas zajęć.

Spotkanie ósme: Śląsk w czasie I wojny światowej i w dwudziestoleciu międzywojennym

10, 11, 12 i 13 maja 2022, Willa Caro bądź platforma ZOOM, godz. 09.00, 10.30, 12.00

Pierwsza połowa XX wieku to okres dramatycznych wyborów mieszkańców Śląska, początki działalności ludzi czujących się Polakami i dążących do połączenia z Polską, plebiscytu oraz krwawych powstań śląskich, w których niejednokrotnie bracia i sąsiedzi walczyli przeciwko sobie. Górny Śląsk odegrał też istotną rolę w pierwszej wojnie światowej - w Pszczynie znajdowało się centrum dowodzenia armii niemieckiej i główna kwatera cesarska. Powojenne zmiany, jakie nastąpiły na śląskiej ziemi uosabia z kolei przywódca dążący do zjednoczenia z Polską - Wojciech Korfanty. Tuż po zakończeniu I wojny światowej na Górnym Śląsku rozgorzał intensywny konflikt polsko-niemiecki, którego stawką było przejęcie zwierzchnictwa nad tym regionem, uznawanym za jeden z najbogatszych w Europie.

Śląskie było najmniejszym ze wszystkich województw II Rzeczypospolitej, jednak zarazem najważniejszym regionem gospodarczym i dostawcą surowców dla rodzącego się przemysłu. Nadto - okręgiem autonomicznym – z własnym parlamentem i odrębnymi przepisami prawnymi w niektórych kwestiach. Charakteryzowało się też bardzo wysoką gęstością zaludnienia. Tu ulokowała się większość polskiego przemysłu wydobywczego i ciężkiego, opartego głównie na przedsiębiorstwach uruchomionych jeszcze w XIX w.

Warto wiedzieć, że uprawnienia wojewody śląskiego różniły się od tych przysługujących jego odpowiednikom w innych województwach. Statut organiczny nadawał mu szersze kompetencje, typowe dla dawnego nadprezydenta prowincji śląskiej (w części pruskiej). Prężnie rozwijało się także życie kulturalne, budowane w oparciu o teatry w Katowicach, Bielsku czy Cieszynie. Działały liczne organizacje społeczne, m.in. Liga Morska i Kolonialna, Towarzystwo Czytelni Ludowych, Śląskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk na Śląsku. Bogactwo instytucji i organizacji różnego typu świadczy o tym, że województwo śląskie od początku swego istnienia aktywnie włączyło się w życie społeczne

II Rzeczypospolitej, stając się ważną częścią państwa.

Karta pracy do pobrania w formacie PDF: TUTAJ. Uwaga! Uczestnicy otrzymają kartę pracy podczas zajęć.

Spotkanie dziewiąte: Śląsk – od II wojny światowej do współczesności

31 maja, 1, 2 i 3 czerwca 2022, Willa Caro bądź platforma ZOOM, godz. 09.00, 10.30, 12.00

Ostatnim spotkaniem z cyklu „Śląsk – 1000 lat burzliwej historii” kończymy cykl lekcji poświęconych tej wspaniałej krainie historycznej - miejscu, w którym tyle fascynujących rzeczy działo się przez ostatnie dziesięć wieków. Była mowa o jego historycznych granicach, niezwykłych miejscach i ludziach, którzy tworzyli nasze dziedzictwo, o zabytkowych pałacach, zamkach i kopalniach, odwiecznej rywalizacji mocarstw i państw o tę „perłę” wśród europejskich regionów.

Nadchodzące spotkanie to czas podsumowania ale i skupienia się na ostatnim, najnowszym rozdziale naszej historii, dotknięcia dramatycznych wydarzeń II wojny światowej i czasów powojennych, które do dziś budzą na Śląsku wiele emocji. W tych trudnych czasach nie brakowało tu prawdziwych bohaterów, jak choćby Henryk Sławik, który podczas wojny uratował życie wielu żydowskich dzieci płacąc za to najwyższą cenę. Rok 1945 na Śląsku skutkiem wkroczenia Armii Czerwonej był nie mniej tragiczny: mieszkańców Śląska dotknęły deportacje w głąb ZSRR, zsyłki do obozów NKWD, rabunki i inne represje. Żeby zrozumieć dzisiejsze realia naszej małej ojczyzny trzeba nam przyjrzeć się właśnie tym procesom i zjawiskom związanym z wysiedleniami i przesiedleniami, które spowodowały przemianę tkanki narodowej i społecznej regionu. Prześladowania Ślązaków po drugiej wojnie światowej przeszły do historii pod nazwą „Tragedii Górnośląskiej”. W czasach komunistycznych Ślązakom w Polsce także łatwo nie było, za „godanie po ślonsku” można było w szkole nieźle oberwać. Trudny okres PRL to także dla Śląska okres przesileń związanych z wydarzeniami Marca 1968, Grudnia 1970 czy Sierpnia 1980. Wreszcie nie da się pominąć tragicznych wydarzeń, które rozegrały się właśnie na śląskiej ziemi w czasie stanu wojennego, których symbolem stała się śmierć 9 górników z kopalni „Wujek”. Czy Śląsk w obliczu tych wszystkich zakrętów historii więcej skorzystał, czy stracił? Czy Edward Gierek i Jerzy Ziętek byli dobrymi gospodarzami? I dlaczego niektórzy tęsknią za czasami PRL-u? Spróbujemy poszukać odpowiedzi na te pytania na ostatnim już spotkaniu
o historii Śląska, a zdobytą wiedzę utrwalimy pracując na bazie przygotowanych materiałów edukacyjnych.

Karta pracy do pobrania w formacie PDF: TUTAJ. Uwaga! Uczestnicy otrzymają kartę pracy podczas zajęć.