Jeden z mniej znanych wątków historii nazistowskich Niemiec. Zbrodnia eutanazyjna. W latach 1939–1945 zabito w sumie około dwustu tysięcy Niemców – pacjentów klinik psychiatrycznych, chorych przewlekle lub niepełnosprawnych. Sprawcy tych morderstw nazywali je „eutanazją”. Ofiary ginęły w komorach gazowych, były rozstrzeliwane, głodzone lub trute. Zabójcami byli naukowcy, lekarze, pielęgniarze, przedstawiciele wymiaru sprawiedliwości, policja, pracownicy instytucji ochrony zdrowia i pracy. Działali wpół jawnie, ale w centrum społeczeństwa. Ofiary były bezbronne. Od 22 marca, w związku z otwarciem wystawy Zapomniane ofiary nazistowskiej eutanazji – mord na pacjentach śląskich zakładów leczniczych w latach 1940–1945 w Domu Pamięci Żydów Górnośląskich nabyć będzie można książkę Götza Aly Obciążeni. „Eutanazja” w nazistowskich Niemczech opublikowaną przez Wydawnictwo Czarne. Książka w niższej niż okładkowa cenie dostępna jest do końca trwania wystawy – 28 kwietnia 2019 r.
Götz Aly rozlicza się z Niemcami, analizując historyczny kontekst masowego poparcia
dla eugeniki i eutanazji dwustu tysięcy współobywateli niezdolnych do tzw. produktywnego życia.
Interesuje go zaskakująco silne wsparcie dla eutanazji ze strony większości niemieckich psychiatrów,
osób utytułowanych i zasłużonych oraz bardzo słaby opór społeczeństwa
wobec uśmiercania ich chorych dzieci, rodziców i sąsiadów.
W efekcie dochodzi do wniosku, że chore było całe społeczeństwo, które zatraciło instynkt moralny.
Aly jest też radykalnym krytykiem niemieckiego establishmentu naukowego,
traktującego fenomen Trzeciej Rzeszy jako pewien wypadek przy pracy.
To fantastyczna i mądra książka. Dobrze, że ukazuje się w języku polskim.
Prof. dr hab. Andrzej Żbikowski
Zaczęło się przy Tiergartenstrasse 4 w Berlinie, skąd kierowano zbrodnią, nazwaną później od tego adresu akcją T4. Od stycznia 1940 roku do sierpnia 1941 zamordowano ponad siedemdziesiąt tysięcy osób upośledzonych psychicznie. Łatwość, z jaką zrealizowano to przedsięwzięcie, zaskoczyła nawet organizatorów akcji. W latach 1939–1945 zabito w sumie około dwustu tysięcy Niemców. Sprawcy tych morderstw nazywali je „eutanazją”. Ofiary ginęły w komorach gazowych, były rozstrzeliwane, głodzone lub trute. Zabójcami byli naukowcy, lekarze, pielęgniarze, przedstawiciele wymiaru sprawiedliwości, policja, pracownicy instytucji ochrony zdrowia i pracy. Działali wpół jawnie, ale w centrum społeczeństwa. Ofiary były bezbronne. Wielu Niemców popierało zabijanie „darmozjadów”. Tylko nieliczni je potępiali, inni w najlepszym wypadku milczeli. Dopiero dzisiaj, po prawie siedemdziesięciu latach, z zapomnienia wyłaniają się ci, którzy musieli umrzeć, ponieważ ktoś określił ich życie jako „bezwartościowe”. Powstanie tej książki poprzedziły wieloletnie badania zapoczątkowane w 1981 roku. Niektóre źródła autor odkrywał lub opracowywał jako pierwszy. O swojej pracy w tamtym okresie mówi, że wymagała „dużego samozaparcia i zdolności detektywistycznych”. Okoliczności, w jakich książka powstawała, trudności z dotarciem do źródeł i przeszkody, także ze strony niemieckiego środowiska historyków i politologów, również zasługują na uwagę czytelnika.
Czytaj dalej|zamknij
Lektura książki „Obciążeni” nie należy do łatwych. Autor ukazuje na przykładzie akcji T4 całą zbrodniczość nazistowskiej machiny. Od propagandy, przez odhumanizowaną biurokrację, po lekarzy święcie przekonanych, iż ich czyny są humanitarne. Jednak najbardziej przerażająca jest obojętność ludzi, którzy nie reagowali na dokonywane zbrodnie, a nawet – uważali je za coś dobrego. Przerażająca i zarazem niezwykle pouczająca lektura, z którą warto się zapoznać choćby po to, by opisane w niej wydarzenia już nigdy się nie powtórzyły. 08 lipca 2016 Mateusz Różański, niepelnosprawni.pl
Książka Aly’ego umiejętnie dotyka wszystkich najistotniejszych aspektów tej eutanazyjnej zbrodni. Autor poświęca wiele miejsca strukturom nazistowskich organów zaangażowanych w Aktion T4. nie omija także aspektu finansowego całej operacji, gdyż Rzesza zawsze zarabiała na swoich ofiarach. Pisze o zaangażowaniu zawodowym lekarzy i szeregowego personelu medyczno-pielęgniarskiego. Wiele miejsca wreszcie poświęca też refleksji nad moralnością narodu niemieckiego, dodajmy – swojego narodu (bo Aly jest przecież politologiem niemieckim). Czyni to z książki nie tylko niezwykle ważną publikację z zakresu historii medycyny w III Rzeszy, ale i głos wybitnego humanisty w sprawie moralnej kondycji człowieka. 16 listopada 2015 Maciej Dęboróg-Bylczyński, historykon.pl
