W styczniu 2025 r. obchodzimy w województwie śląskim 80.rocznicę Tragedii Górnośląskiej – tragicznych represji, które dotknęły tysiące mieszkańców Górnego Śląska. W hołdzie ofiarom - Muzeum w Gliwicach, we współpracy m. in. z gliwickim Teatrem Miejskim, zaprasza na szereg wydarzeń, by przywrócić pamięć o tej przemilczanej przez lata karcie historii. 

Terminem Tragedia Górnośląska określa się wydarzenia związane z wkroczeniem armii sowieckiej na Górny Śląsk w styczniu 1945 r.: morderstwa, rabunki i gwałty, kradzież wyposażenia zakładów przemysłowych, wysiedlenia oraz  wywożenie, uprowadzanie czy wręcz kradzież ludzi do przymusowej pracy m.in. w kopalniach Związku Sowieckiego. Internowanie i deportacja mężczyzn w wieku od 17 do 50 lat trwały od lutego do przełomu kwietnia i maja 1945 r., a zabieranych ludzi okłamywano, że najwyżej kilkanaście dni będą pracować na zapleczu frontu. Ofiarami operacji prowadzonej przez NKWD i Kontrwywiad Wojskowy Armii Czerwonej „Smiersz” było prawie 50 tysięcy mężczyzn i w konsekwencji ich rodzin, pozbawionych przez kilka lat (lub na zawsze) opieki jedynego na ogół żywiciela. Ponad 25% deportowanych już nie wróciło, a ci, którzy przeżyli, wracali od połowy 1945 r. do przełomu lat 1949/1950. Jako ostatni obozy pracy opuszczali ci, którzy mimo fatalnych warunków życia zachowali względnie dobre zdrowie i mogli pracować.

Piątek - wtorek, 24 - 28 stycznia 2025, Teatr Miejski w Gliwicach

• spektakl teatralny „Dziki Wschód”

Jeden z najbardziej wstrząsających spektakli o lokalnej historii, autorstwa Przemysława Pilarskiego w reżyserii Jerzego Jana Połońskiego.

"Sztukę zamówiliśmy w 2020 r. mając na uwadze ogrom okrucieństw popełnionych tuż po wojnie przez komunistyczne władze na mieszkańcach Górnego Śląska. W spektaklu opowiadamy historię polskiej Żydówki, byłej więźniarki Auschwitz Birkenau, ocalałej z Marszu Śmierci, która podjęła pracę w organach bezpieczeństwa, a pełniąc funkcje komendantki aresztu w Gliwicach dręczyła i torturowała Ślązaków i Niemców, podobnie jak jej ówczesny kochanek Salomon Morel, oskarżony wiele lat później o zbrodnie przeciwko ludzkości. Niezwykle wymowne są sceny wspomnień starego Ślązaka, którego w dzieciństwie razem z ojcem więziono w obozie pracy położonym w Świętochłowicach Zgodzie. Naszym obowiązkiem jest przywracanie pamięci o tych wydarzeniach świadomości zbiorowej. Warto przy tej okazji przypomnieć także wydaną w 2015 roku przez Muzeum w Gliwicach i IPN Oddział w Katowicach książkę <Mieli wrócić za czternaście dni>. Mieszkańcy Ostropy w obozach pracy przymusowej w Związku Sowieckim (1945–1949) prezentującą losy grupy 279 osób deportowanych z Ostropy, obecnie dzielnicy Gliwic, a w 1945 roku samodzielnej miejscowości" – mówi Grzegorz Krawczyk, dyrektor Teatru Miejskiego w Gliwicach.

Sobota, 25 stycznia 2025 r., Muzeum w Gliwicach-Willa Caro, godz. 16.00

•  Otwarcie wystawy czasowej „45. Rok ostatni, rok pierwszy na Górnym Śląsku”

Uwaga! Wystawa zawiera treści (m.in. drastyczne zdjęcia), które nie są przeznaczone dla najmłodszych odbiorców. Nie zaleca się jej zwiedzania przez osoby, które nie ukończyły 14. roku życia.

Ekspozycji towarzyszyć będą zajęcia dla szkół (od kl. VIII SP) przygotowane przez Dział Edukacji i Promocji Muzeum w Gliwicach, o których szerzej poinformujemy niebawem.

więcej: http://muzeum.gliwice.pl/pl/wystawa/czterdziesty-piaty-rok-ostatni-rok-pierwszy

Niedziela, 02 lutego 2025 r., Gliwice-Ostropa

• Msza Święta o godz. 8.00 w kościele pw. Ducha Świętego w Gliwicach-Ostropie

• Przemówienia oraz odczytanie nazwisk osób deportowanych i internowanych

• Złożenie kwiatów pod pomnikiem ofiar

• Prelekcja ks. dra Roberta Chudoby oraz dr Elżbiety Borkowskiej

• Wystawa zdjęć

Czwartek, 27 lutego 2025 r. Muzeum w Gliwicach-Willa Caro

• godz. 16.00 - czytanie perfomatywne w wykonaniu aktorów Teatru Miejskiego – fragmenty wspomnień gliwiczan o wypadkach, jakie miały miejsce w naszym mieście w 1945 roku