Józef i Wiktoria Ulmowie mieszkali w Markowej, wiosce oddalonej ok. 300 km od Warszawy. Józef, poza uprawą pola, zajmował się fotografią, ogrodnictwem, hodowlą jedwabników, konstruowaniem urządzeń mechanicznych, a także działalnością społeczną w ruchu młodzieżowym i spółdzielczym. Wiktoria opiekowała się domem i dziećmi: Stasią, Basią, Władziem, Franusiem, Antosiem, Marysią.

Gdy wybuchła II wojna światowa, okazało się, że w pierwszej kolejności niemieccy naziści zamierzali wymordować całą społeczność żydowską. Większość zginęła w obozach zagłady w 1942 r. Zachowania Polaków wobec Zagłady nie były jednolite. Można jednak stwierdzić, że dzięki pomocy Podziemnego Państwa Polskiego, księży i zakonów katolickich oraz zwykłych obywateli uratowano kilkadziesiąt tysięcy Żydów.

 

W Markowej duża część miejscowej społeczności żydowskiej została zamordowana na miejscu. Niektórzy uciekli i schronili się u chłopów. W sześciu chatach ukrywało się 25 Żydów. Dwie rodziny – Szallów i Goldmanów – zostały przyjęte przez Ulmów. Było to wielkie bohaterstwo. W okupowanej Polsce, w odróżnieniu od terenów zachodniej Europy, za każdą pomoc Żydowi groziła kara śmierci.

Karna ekspedycja niemieckiej żandarmerii pojawiła się w Markowej 24 marca 1944 r. Wszyscy domownicy, w tym ukrywani Żydzi zostali rozstrzelani.

 

W 1995 r. Józefa i Wiktorię zaliczono do grona Sprawiedliwych wśród Narodów Świata. W 2003 r. Kościół katolicki rozpoczął proces beatyfikacyjny rodziny Ulmów. W 2004 r. odsłonięto pomnik. Trwają pracę nad budową w Markowej Muzeum poświęconego Polakom Ratującym Żydów.

 

 Wystawa w formie pliku pdf dostępna jest TUTAJ