Zabytek składa się z mosiężnej, owalnej puszki o wymiarach 6 × 5 × 1,5 cm (dł., szer. i grub.) zdobionej tłoczoną na zimno dekoracją. Z jednej strony jest to napis „IHS” wpisany w owal z wici roślinnej. Ponad nim widać zachowany częściowo krzyż grecki, a u dołu trzy gwoździe rozchodzące się promieniście. Po drugiej stronie widnieje litera „M” w analogicznej oprawie roślinnej. Boczne ścianki zabytku były dodatkowo zabezpieczone żelazna blachą. W środku, pod wieczkiem znajdowała się poskładana, zadrukowana dwustronnie kartka z papieru szmacianego z tekstem w języku łacińskim. Dodatkowo, do środka włożono dwa papierowe owale do których przyszyto tkaninę i skóry zwierzęce, zdobione koralikami szklanymi, sprężynkami i blaszkami miedzianymi. Pomiędzy nimi umieszczono ceramiczną figurkę o wysokości 3,5 cm, przy której znajdowały się paseczki pergaminu z napisami atramentem, niestety nie zachowanymi. Figurka przedstawia kobietę z koroną na głowie w długiej sukni. Niestety wizerunek jest bardzo uproszczony, a brak atrybutów nie pozwala określić czy przedstawia Maryję czy jakąś świętą  –  patronkę właściciela obiektu. Prawdopodobnie napisy na kawałkach pergaminu stanowiły bezpośrednie odniesienie do niej.Bardzo interesującym elementem relikwiarza jest kartka wydobyta z puszki. Nadrukowany nagłówek: D [.] RECT OFFICII DOMINI ECCLESIAE STRAHOVIENSIS PRO ANNO MDCCLV. Littera dominicalis F.  wskazuje, że mamy do czynienia z kartką pochodząca z tzw. oficjum Bożego czyli brewiarza. Przedstawia ona kolejność modlitw i czytań od 1 do 15 stycznia 1755 r., które odprawiano w klasztorze norbertanów na strahowskim wzgórzu w Pradze.

O ile napisy na ściankach zewnętrznych relikwiarza są czytelne dla każdego chrześcijanina – bo odnoszą się do monogramów Jezusa Chrystusa i Maryi, to figurka i kartka z brewiarza mogą być związane z osobistą praktyką religijną rodziny pochowanej w tym grobie osoby. Jak wynika z badań wykopaliskowych eksponat był położony na czole zmarłego dziecka w wieku 6 lat. Być może dziecko to nosiło imię jednego z świętych do którego modlono się w styczniu lub urodziło się w tym czasie. A może są to zbyt dalekie i „nienaukowe” dywagacje.

 

Dewocjonalia są wdzięcznym tematem badań. Zabytki można rozpatrywać w różnych kategoriach, np. ikonografię przedstawień sztuki od XVI do XVIII. Oczywiście nie tej pisanej wielką literą, bo wytwarzane były masowo w lokalnych warsztatach, ale wpisującą się w nurt głównych treści i symbolów ważnych dla odbiorców, a często już dla nas nieczytelnych. Można również dociekać przynależności wiernych do organizacji religijnych, w szczególności bractw i stowarzyszeń oraz działalności różnych zakonów (bo te miały charakterystyczne dla siebie przedstawienia). A także pielgrzymek wiernych, bo znajdujemy związki z ruchem pątniczym do Polski (np. Częstochowa), na Śląsk czy do Czech.

 

Załączone fotografie z prac konserwatorskich niech przybliżą Państwu, jak żmudną i czasochłonną „drogę” odbywa zabytek wydobyty podczas badań do przysłowiowej muzealnej gablotki.

 

Zainteresowanych tą tematyką zachęcam do lektury Rocznika Muzeum w Gliwicach, tom 18 i 19, gdzie można przeczytać artykuły M. Furmanka o badaniach przy kościele, a także poznać inne  znaleziska.

 

Tekst: Monika Michnik