Muzeum przed Wielką Nocą – zajęcia świąteczne dla grup przedszkolnych i szkolnych
TERMIN
07 marca -
05 kwietnia
2023
godz. 09.00, 10.30, 12.00 - Willa Caro i Zamek Piastowski; godz. 09.00 i 11.00 - Oddział Odlewnictwa Artystycznego
godz. 09.00, 10.30, 12.00 - Willa Caro i Zamek Piastowski; godz. 09.00 i 11.00 - Oddział Odlewnictwa Artystycznego
MIEJSCE
Willa Caro
Zamek Piastowski
Oddział Odlewnictwa Artystycznego
Wielkanoc to najważniejsze oraz najstarsze święto chrześcijańskie – upamiętnia mękę i śmierć Chrystusa, jednocześnie niosąc radosną nowinę Jego Zmartwychwstania. Wielki Post, czyli 40 dni przygotowania do Wielkiej Nocy w tym roku zacznie się 22 lutego (wtedy wypada Środa Popielcowa) i trwać będzie do Wielkiego Czwartku, przypadającego 6 kwietnia. W Wielki Piątek i Wielką Sobotę chrześcijan obowiązuje tzw. post paschalny, który kończy liturgia sprawowana w noc Zmartwychwstania Pańskiego – z Wielkiej Soboty na Wielką Niedzielę. Ten wyjątkowy czas znajduje odzwierciedlenie w towarzyszących mu obrzędach, tradycjach i złożonej symbolice. Od 7 marca aż do 5 kwietnia będziemy je przybliżać w Muzeum w Gliwicach. Poznamy historię palmy wielkanocnej, nauczymy się też odróżniać palmę śląską od kurpiowskiej, wileńskiej i góralskiej. Przekonamy się również, że nie bez powodu niektórzy badacze twierdzą, że śląskie zwyczaje i obrzędy związane z Wielką Nocą należą do najbarwniejszych w Polsce. Będziemy też poznawać tradycje z innych regionów kraju, w czym pomoże nam Wielkanocny Atlas Etnograficzny. Nasza wędrówka śladem wielkanocnych tradycji poprowadzi nas jednak jeszcze dalej – tak w przestrzeni, jak w czasie. Wyruszymy do Ziemi Świętej wraz z pątniczką Egerią, która pielgrzymowała tam w IV wieku po narodzeniu Chrystusa. Wysłuchamy fragmentów dziennika jej autorstwa, nazywanego „Itinerarium”, będącego pierwszym, starożytnym przewodnikiem dla pielgrzymów. Z niego dowiemy się, jak Wielki Post, Niedzielę Palmową i Wielką Noc obchodzono w Jerozolimie ponad 1600 lat temu, w 384 roku. Serdecznie zapraszamy!
Odtwarzane na zajęciach fragmenty „Itinerarium” Egerii pochodzą z archiwum Radia Plus Warszawa. Wszystkich nagrań posłuchać można TUTAJ
Grupy przedszkolne i szkolne zapraszamy na zajęcia wielkanocne, które odbywać się będą stacjonarnie (bądź na platformie ZOOM) od 7 marca do 5 kwietnia 2023 (od wtorku do piątku) – godz. 09.00, 10.30, 12.00 (Willa Caro i Zamek Piastowski) lub 9.00 i 11.00 (Oddział Odlewnictwa Artystycznego). Koszt udziału w zajęciach stacjonarnych – 1 zł od grupy. Zajęcia online są bezpłatne.
Zapisy pod numerem telefonu: 783 560 006 (zajęcia w Willi Caro i Zamku Piastowskim), 665 280 021 (zajęcia w Oddziale Odlewnictwa Artystycznego).
Uwaga: w poniedziałek, 13.02.2023, nie prowadzimy zapisów na zajęcia edukacyjne. Prosimy o kontakt w innym terminie.
Zajęcia prowadzone w Willi Caro i na Zamku Piastowskim (wtorek-piątek, godz. 9.00, 10.30, 12.00)
Wielki Tydzień na Śląsku
W tradycji ludowej każdy dzień Wielkiego Tygodnia ma swoje znaczenie, a najbogatsze w obrzędy i zwyczaje są ostatnie trzy dni, zwane Triduum Świętym lub Paschalnym. Współcześnie część z nich jest wciąż żywotna, inne zostały zupełnie zapomniane. Na Śląsku do dnia dzisiejszego można obserwować bogactwo zwyczajów związanych z Wielką Nocą – niektórzy badacze twierdzą, że należą one do najbarwniejszych w Polsce. „Palenie żuru”, wypędzanie Judasza, stanickie fakle, wielkopiątkowe mycie się w rzece, kulanie jajec, chodzenie z kokotkiem to tylko niektóre ze zwyczajów, jakie przybliżymy na zajęciach. Nie zapomnimy też o fascynującym zwyczaju procesji konnej, który po dziś dzień odbywa się w Wielkanocny Poniedziałek w podgliwickiej Ostropie. Dla uczestników zajęć będziemy mieć do pokolorowania - kopię linorytu autorstwa Jana Kalnika, przedstawiającego procesję konną w Ostropie.
Zajęcia dla grup uczniów szkół podstawowych i ponadpodstawowych.
Daktylowe czy kwiatowe? Historia palmy wielkanocnej
Tradycyjne palmy wielkanocne przygotowuje się z gałązek wierzby, która w symbolice kościoła jest znakiem zmartwychwstania i nieśmiertelności duszy. Dawniej wierzono że poświęcona i przechowywana przez cały rok palma, uchroni domowników od złych wydarzeń. Dzisiaj bardzo często pełni także funkcję dekoracyjną – nierzadko jej wygląd odbiega od tego z minionych wieków… Podczas zajęć poznamy historię palmy wielkanocnej i związane z nią symboliczne znaczenia. Uczestnicy porównają tradycyjną śląską palmę z palmami z innych regionów Polski. Zastanowimy się też, o jaką palmę w Niedzieli Palmowej chodzi – daktylową, kanaryjską czy może jednak… kwiatową. Dzięki fragmentom „Itnierarium” pątniczki Egerii dowiemy się natomiast, jak Niedzielę Palmową obchodzono ponad 1600 lat temu w Ziemi Świętej i gałązki jakich roślin niosły dzieci w uroczystym pochodzie upamiętniającym wjazd Pana Jezusa do Jerozolimy!
Zajęcia dla grup przedszkolnych (od lat 5), uczniów szkół podstawowych i ponadpodstawowych.
Koszyczek z wielkanocną święconką
Większość z nas wie, że w koszyczku ze święconką powinny znaleźć się jajka – symbol początku, nowego życia. Dlaczego jednak dodatkowo pojawia się chrzan, sól i… naczynie z wodą? Podczas spotkania opowiemy o symbolice pokarmów wielkanocnych, a w części warsztatowej wykonamy i uzupełnimy nasze… własne koszyczki!
Zajęcia dla grup przedszkolnych (od lat 5) i uczniów szkół podstawowych do klasy IV.
Wielki Post – czas łaski
Koniec karnawału, nadszedł czas sześciotygodniowej odnowy ducha… Okres Wielkiego Postu to czas skupienia i refleksji, który ma chrześcijan przygotować do najważniejszego święta - Zmartwychwstania Pańskiego. Na zajęciach omówimy genezę i znaczenie postu oraz zapoznamy się ze zwyczajami poprzedzającymi obchody Wielkiej Nocy. W okresie wielkopostnym odkładano i zamykano na klucz instrumenty muzyczne. Nie słychać było muzyki, nie wolno było tańczyć, nie było gwarnych zebrań towarzyskich, śpiewano tylko pobożne pieśni. Wielkopostną ciszę przerywały kiedyś obchody półpościa. W dniu, w którym przypadała połowa wielkiego postu, chłopcy biegali po ulicach wsi i miast hałasując drewnianymi kołatkami i terkotkami. Uczestnicy zajęć będą mogli posłuchać ich przeszywającego odgłosu tych oryginalnych „narzędzi dźwiękowych” – a może i sami na nich – „zaterkoczą” i zakołatają. Czas Wielkiego Postu niezależnie od wszystkich praktyk kościelnych przypadały obrzędy przywoływania wiosny, które głównie związane były z praktykami rolniczymi zmierzającymi do utrzymania ciągłości i pobudzenia wegetacji. Również o nich opowiemy podczas zajęć.
Zajęcia dla grup przedszkolnych i uczniów szkół podstawowych. Czas trwania – ok. 60 min.
Wielkanocny Atlas Etnograficzny
W którym regionie Polski na świątecznym stole królują kraszonki i czym różnią się od pisanek? Gdzie młodzież w Niedzielę Wielkanocną bawi się w „Przywołówki” i kim jest Siuda Baba, która w noc przed Lanym Poniedziałkiem odwiedza domowników w podkrakowskich wsiach? Na czym polegała zabawa „Na Rękawce”? Na okres Świąt Wielkiej Nocy, a także poprzedzający je Wielki Post, przypada cały szereg zwyczajów ludowych, z których część wykazuje wciąż dużą żywotność. W trakcie zajęć posłuchamy o tym, jak Wielkanoc obchodzili nasi pradziadowie i przygotujemy mapę obrzędów i zwyczajów związanych z Wielką Nocą, wzorowaną na Polskim Atlasie Etnograficznym.
Zajęcia dla uczniów szkół podstawowych oraz ponadpodstawowych.
Zajęcia prowadzone w Oddziale Odlewnictwa Artystycznego (wtorek-piątek, godz. 9.00 i 11.00)
Święta z Zajączkiem. Wielkanoc na Śląsku
Dlaczego Wielka Środa na Śląsku nazywana jest „żurową”, w Wielki Czwartek należało zaopatrzyć się w „klekotki”, a dzień później… wykąpać w rzece? Co to „śmiergust”, a czym było „chodzenie z kokotkiem”? Na te (i inne) pytania odpowiemy podczas naszych zajęć – poznamy najważniejsze zwyczaje wielkanocne na Śląsku, a wszystko to ilustrowane unikatowymi zdjęciami z naszych zbiorów. W części warsztatowej pomalujemy odlewy z różnymi wielkanocnymi motywami.
Zajęcia dla grup przedszkolnych (od lat 5), uczniów szkół podstawowych i ponadpodstawowych.
Koszyczek z wielkanocną święconką
Większość z nas wie, że w koszyczku ze święconką powinny znaleźć się m.in. jajka – symbol początku, nowego życia. Dlaczego jednak dodatkowo pojawia się chrzan, sól i… naczynie z wodą? Podczas spotkania opowiemy o symbolice pokarmów wielkanocnych, a w części warsztatowej pomalujemy odlewy z motywami wielkanocnymi – kurczaczkami, jajkami, barankami… Może staną się świetnym uzupełnieniem naszych własnych wielkanocnych koszyczków?
Zajęcia dla grup przedszkolnych (od lat 5) i uczniów szkół podstawowych do klasy IV.
Wielka Noc w Jerozolimie
W okresie poprzedzającym Święta Wielkanocne przybliżymy te miejsca w Jerozolimie, które związane są z męką, śmiercią i zmartwychwstaniem Chrystusa – pomoże nam w tym mapa świętego miasta, którą uczestnicy będą uzupełniać. Uczniowie dowiedzą się, gdzie znajdował gdzie wieczernik, zastanowimy się również, czy na pewno Chrystus i apostołowie Ostatnią Wieczerzę spożywali siedząc przy stole. Odnajdziemy też Ogród Oliwny i wyjaśnimy, dlaczego Góra Oliwna ma dla chrześcijan tak wielkie znaczenie, a także gdzie znajdowała się i czym była „spelunca Christi”. Znajdziemy też miejsca, gdzie Chrystus gdzie rozmawiał z Piłatem i z Herodem Antypasem… Odpowiemy też na pytanie, dlaczego w obrębie jednego kościoła – bazyliki Grobu Pańskiego – znajduje również się kaplica, w której dotknąć można skały uznawanej za skałę Golgoty. Czy to możliwe, że Golgota i Grób Pański są tak blisko? Dzięki fragmentom „Itnierarium” - dziennika pątniczki Egerii, których wysłuchamy – dowiemy się także, w jaki sposób Wielką Noc i następującą po niej Oktawę Paschalną obchodzono w Jerozolimie ponad 1600 lat temu, w 384 roku. W części warsztatowej pomalujemy odlewy z wizerunkiem „Ostatniej Wieczerzy” Leonarda da Vinci.
Zajęcia dla uczniów klas 4–8 szkoły podstawowej i uczniów szkoły ponadpodstawowej.
Ostatnia wieczerza. Wielkanoc w sztuce
Wielkanoc to najstarsze święto chrześcijańskie – z jednej strony związane ze śmiercią Chrystusa, z drugiej jednak opowiadające o Zmartwychwstaniu, przebudzeniu do nowego życia. Dla wielu czas Wielkiej Nocy stanowi metaforę ludzkiego życia, gdzie po czasie smutku i mroku, zawsze pojawia się promień nadziei czy zwiastun początku czegoś nowego. Nie bez przyczyny tematyka wielkanocna stała się inspiracją i niekończącą księgą cytatów dla… artystów. Podczas zajęć poznamy najważniejsze przedstawienia plastyczne tego tematu, a na zakończenie… sami wczujemy się w rolę twórców i pomalujemy własne plakiety z wizerunkiem Ostatniej Wieczerzy!
Zajęcia dla grup przedszkolnych (od lat 5), uczniów szkół podstawowych i ponadpodstawowych.
Muzeum przed Wielką Nocą – tematy zajęć
Tematy zajęć w Willi Caro i Zamku Piastowskim, stacjonarnych i on-line
a.) Daktylowe czy kwiatowe? Historia palmy wielkanocnej
b.) Koszyczek z wielkanocną święconką
c.) Wielkanocny atlas etnograficzny
d.) Wielki Tydzień na Śląsku
e.) Wielki Post – czas łaski
Tematy zajęć w Oddziale Odlewnictwa Artystycznego, stacjonarnych i on-line
1) Święta z Zajączkiem. Wielkanoc na Śląsku
2) Wielka Noc w Jerozolimie
3) Ostatnia wieczerza. Wielkanoc w sztuce
4) Koszyczek z wielkanocną święconką