Śląsk to region bogaty w zwyczaje i obrzędy bożonarodzeniowe. Co go odróżnia od pozostałych regionów? Co to jest moczka?  Kto i po co potrząsa drzewkami w wigilijny wieczór? Dlaczego w Wigilię nie wolno rąbać drewna i wbijać gwoździ do ściany? Jakie są najbardziej popularne potrawy na bożonarodzeniowym stole i w jaki sposób ozdabiano dawniej choinkę? O wierzeniach i zwyczajach, które już zapomniano, a także o tych, które nadal są kultywowane na Śląsku - dowiemy się podczas zajęć. Wykonamy także własną… betlejkę!

 

 

 

Podczas naszego spotkania wyruszymy w świąteczno-etnograficzną podróż… po Polsce! Usłyszymy o zwyczajach i tradycjach bożonarodzeniowych charakterystycznych dla różnych regionów kraju – od Pomorza, przez Warmię, Mazury, Kaszuby po Małopolskę i Górny Śląsk. Dowiemy się, kto w różnych regionach Polski w Wigilię przynosi prezenty (Gwiazdka, Dzieciątko, Gwiazdorek, a może Mikołaj?), poznamy też wybrane przykłady dziedzictwa związanego z obrzędowością Świąt Bożego Narodzenia, charakterystyczne dla danych regionów – takie jak chociażby szopki krakowskie. Zdobyte wiadomości wykorzystamy przy tworzeniu Bożonarodzeniowych Atlasów Etnograficznych, które każdy z uczestników zabierze do domu.

 

 

 

Obchody dnia świętego Mikołaja szczególnie obrazują, jak duże zmiany zaszły na przestrzeni lat w kulturze. Dziś powszechnie znany wizerunek Mikołaja jako rosłego pana z brodą i zaprzęgiem reniferów ma niewiele wspólnego postacią świętego Mikołaja-biskupa, który niegdyś obchodził całą wieś, przepytując dzieci z modlitwy i karząc za złe zachowanie. Zwyczaj ten miał pierwotnie duże znaczenie dydaktyczne, dlatego Mikołaj nie szedł sam, towarzyszyły mu postaci takie jak diabeł (Krampus), aniołowie, niedźwiedź czy koza. Jaka była ich rola? Jak zmieniał się wizerunek świętego Mikołaja na przestrzeni lat? I dlaczego w niektórych pochodach na Śląsku Mikołajów było dwóch – czorny i bioły? O tym wszystkim opowiemy na lekcji poświęconej wizerunkowi ulubionego świętego wszystkich dzieci, na którego tak dawniej, jak i dziś, dzieci czekały z radością. Pod koniec spotkania, uczestnicy wykonają kartkę świąteczną ozdobioną wizerunkiem św. Mikołaja, który, niezależnie od szerokości i długości geograficznej, jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych symboli okresu świątecznego.

 

 

 

Zajęcia podczas których dzieci zapoznają się z symboliką stołu wigilijnego oraz z tradycjami związanymi z potrawami wigilijnymi. Ponieważ w noc wigilijną wyruszamy na Pasterkę, podczas zajęć opowiemy także o tej jednej z najważniejszych w Polsce świątecznych tradycji. W ramach warsztatu wykonamy tradycyjne ozdoby choinkowe, które potem ozdobią nasze własne drzewka świąteczne!

 

Barbórka to tradycyjne górnicze święto, obchodzone 4 grudnia, w dniu św. Barbary z Nikomedii. Święta, w szczególny sposób związana z górnikami, opiekuje się wszystkimi, którzy podczas wykonywania swojej pracy ryzykują życie. Na kilka dni przed Barbórką  organizowane są tzw. karczmy piwne, gdzie górnicy oddają się uroczystym rytuałom i oczywiście piciu piwa. Kobiety do karczm piwnych nie mają wstępu, zamiast tego organizują spotkania w swoim gronie - babskie combry… O tym i innych górniczych obyczajach opowiemy podczas zajęć. W części praktycznej przyozdobimy gipsową replikę pamiątkowej, żeliwnej plakiety z wizerunkiem górnika.

 

 

 

Czas rozpocząć przygotowania do Świąt Bożego Narodzenia, dlatego zapraszamy na zajęcia poświęcone symbolice i zwyczajom adwentowym, które wprowadzą nas w świąteczny nastrój. W trakcie zajęć dowiemy się, na czym polega Adwent, co to są roraty i jakie znaczenie ma wieniec adwentowy. W części warsztatowej każdy będzie miał możliwość pomalowania własnego gipsowego stroika na adwentowe świeczki lub innych odlewów o tematyce bożonarodzeniowej.

 

 

 

Górny Śląsk to region bogaty w zwyczaje i obrzędy bożonarodzeniowe. Przed laty atmosferę świąt Bożego Narodzenia tworzyły tu ręcznie wykonywane szopki, zwane betlejkami. Dlaczego Ślązacy zapomnieli o tej niegdyś nieodzownej dekoracji domu? Co jeszcze odróżnia Śląsk od pozostałych regionów? Co to jest moczka i jakie są najbardziej popularne potrawy na bożonarodzeniowym stole? O wierzeniach i zwyczajach, które już zapomniano, a także o tych, które nadal są kultywowane na Śląsku, opowiemy podczas zajęć. W części warsztatowej pomalujemy gipsowe odlewy postaci związanych z tradycyjną szopką lub postać Jezuska.