Międzynarodowa Konferencja Naukowa: „Aby podnieść z gruzów Polskę". Reemigranci z Zachodu i południowo-wschodniej Europy na Śląsku i w Zagłębiu Dąbrowskim po zakończeniu II wojny światowej
TERMIN
29-30
października 2024
MIEJSCE
Willa Caro
Druga wojna światowa przyniosła Polsce demograficzną katastrofę, odczuwalną we wszystkich dziedzinach życia. Dotkliwie dotknięty nią został również przemysł Górnego Śląska na skutek działań Sowietów, którzy internowali i deportowali w głąb Związku Sowieckiego kilkadziesiąt tysięcy mężczyzn, w większości górników i robotników. Z kolei na Dolnym Śląsku, który w 1945 r. znalazł się w obrębie państwa polskiego, większość pracowników stanowili rdzenni Niemcy, którzy docelowo mieli zostać wysiedleni. Należało wiec ich zastąpić polskimi fachowcami. Tymczasem odbudowujący się kraj potrzebował wzmożonej produkcji, zwłaszcza węgla, który był podstawowym źródłem energii i opłacalnym towarem eksportowym. Początkowo łudzono się, że braki kadrowe zostaną w sposób wystarczający załatane przez produktywizację niemieckich jeńców wojennych. Wkrótce okazało się, że było to niemożliwe. Większość z nich stanowili robotnicy niewykwalifikowani, rolnicy i rzemieślnicy, a ich kondycja fizyczna pozostawiała wiele do życzenia. Próby szybkiego werbunku robotników w kraju oraz zatrudnienia obcokrajowców (Włochów) zakończyły się niepowodzeniem. Podjęto więc kroki w celu sprowadzenia do kraju Polaków - emigrantów zarobkowych i Polonii z krajów Europy Zachodniej i południowo-wschodniej. W ten sposób przemysł i rolnictwo Górnego i Dolnego Śląska oraz Zagłębia Dąbrowskiego zasilili polscy reemigranci z Belgii, Francji, Czechosłowacji, Holandii, Jugosławii, Luksemburga, Niemiec i Rumunii. Wielu z nich osiedliło się w Gliwicach i najbliższej okolicy (Wilczym Gardle, Bytomiu, Rudzie Śląskiej i Zabrzu).
Problemowi tej powojennej reemigracji poświęcona zostanie międzynarodowa konferencja naukowa zorganizowana przez Muzeum w Gliwicach, przy współpracy Oddziałem Instytutu Pamięci Narodowej w Katowicach: „<Aby podnieść z gruzów Polskę>. Reemigranci z Zachodu i południowo-wschodniej Europy na Śląsku i w Zagłębiu Dąbrowskim po zakończeniu II wojny światowej", która odbędzie się w dniach 29-30 października 2024 r. Wezmą w niej udział specjaliści z ośrodków naukowych zarówno z Polski, jak i Belgii, Czech, Francji oraz Niemiec. Ze względów technicznych konferencja ma charakter zamknięty (bez udziału publiczności), natomiast wygłoszone referaty zostaną opublikowane w tomie pokonferencyjnym.
Poniżej uczestnicy i tematy wystąpień:
· Prof. dr hab. Maria Pasztor (Uniwersytet Warszawski)
Kolonie dla dzieci polonijnych jako instrument „polityki powrotu" władz warszawskich w latach 1945–1956
· Dr Aneta Nisiobęcka (Instytut Pamięci Narodowej w Warszawie)
Uwarunkowania prawne i polityczne migracji między Polską, Francją i Belgią w latach 1919–1952 – studium porównawcze
· Prof. dr hab. Jiří Friedl (Univerzita Karlova, Praha)
Rola Czechosłowacji w powojennej reemigracji do Polski
· Dr Dawid Keller (Koleje Śląskie sp. z o.o.)
Podróż reemigrantów do Polski w świetle raportów kolejowych – na wybranych przykładach
· Dr hab. Krzysztof Nowak (Uniwersytet Śląski w Katowicach)
Transfer polskich górników z Rumunii. Organizacja-statystyki-problemy z adaptacją
· Dr Stefan Artymowski (Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku)
Poszukiwane zawody. Priorytety w repatriacji z PSZ na Zachodzie wybranych zawodów uznanych za ważne dla gospodarki Polski
· Dr hab. Monika Siama-Salmon (Université Rennes)
(Nie) możliwe powroty z Francji. Przyczynek do historii mówionej
· Dr Ryszard Bełdzikowski (Wyższa Szkoła Finansów i Prawa w Bielsku Białej)
Środowisko górników z Belgii, Francji i Westfalii w Zagłębiu Wałbrzyskim
· Dr Anna Kurpiel (Uniwersytet Wrocławski)
Procesy adaptacji i integracji oraz kształtowanie się nowej tożsamości reemigrantów z Francji w powojennym Wałbrzychu
· Prof. Idesbald Goddeeris (Université catholique de Louvain)
Reemigracja Polaków z Belgii w pierwszych latach powojennych
· Prof. dr hab. Mirosław Szumiło (Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie / Instytut Pamięci Narodowej w Warszawie),
Rola Edwarda Gierka w akcji reemigracji Polaków z Belgii (1946-1948)
· Prof. dr. hab. Grzegorz Pełczyński (Uniwersytet Wrocławski)
Reemigracja jako zjawisko kulturowe (na przykładzie migracji powrotnych do Polski po II wojnie światowej)
· Zbigniew Gołasz (Muzeum w Gliwicach)
Z Belgii, Francji, Holandii, Luksemburgu i Niemiec do kopalń śląsko-dąbrowskich. Zarys problemu
· Dr Zenon Szmidtke
Problem pylicy płuc a reemigracja polskich górników z Francji po II wojnie światowej
· Bartholomäus Fujak (Internationales Bildungs- und Begegnungswerk in Dortmund)
Dziedzice – punkt etapowy na drodze do Polski
· Marta Paszko (Muzeum w Gliwicach)
Doświadczenie powojennej reemigracji we wspomnieniach mieszkańców gliwickiego Wilczego Gardła. Zarys problematyki
· Dr Anna Badura (Instytut Pamięci Narodowej w Katowicach)
Reemigranci z Francji i Belgii w aparacie bezpieczeństwa w woj. śląskim/katowickim, bielskim i częstochowskim
· Dr Bogusław Tracz (Instytut Pamięci Narodowej w Katowicach)
Zdzisław Grudzień – casus kariery partyjnej reemigranta z Francji
· Marta Derejczyk (Muzeum Narodowe we Wrocławiu)
Reemigranci z Bośni - dziedzictwo muzyczne i pamięć