Dotacja ministerialna pozwoliła na opracowanie i publikację materiałów z jednego z  nielicznych dużych cmentarzysk birytualnych zaliczanych do tzw. podgrupy gliwicko-częstochowskiej kultury łużyckiej, które nie doczekało się dotąd pełnego opracowania wyników przeprowadzonych na nim badań wykopaliskowych. A birytualna nekropolia w Świbiu jest wyjątkowa z kilku powodów. Po pierwsze ze względu na ilość odsłoniętych obiektów (ponad 550) –  jest to największe cmentarzysko na Górnym Śląsku datowane na wczesną epokę żelaza. Po drugie bogactwa wyposażenia  pochówków szkieletowych i ciałopalnyh w przedmioty ceramiczne, metalowe (z brązu, żelaza i w mniejszym zakresie z ołowiu) oraz z najliczniejszą w Polce z tego okresu kolekcją paciorków szklanych. W obrębie grupy górnośląsko-małopolskiej jest to nieporównywala skala w stosunku do innych nekropolii zarówno w ilości, jak i w różnorodności form oraz występowania wielu wyrobów importowanych. Ponowna analiza dokumentacji polowej oraz uzupełniające ją badania specjalistyczne przyniosły nowe spojrzenie na źródła, których wynikiem jest nieznaczna modyfikacja zarówno w klasyfikacji obiektów nieruchomych oraz niektórych z elementów wyposażenia grobów.

 

Przygotowana publikacja składa się z dwóch tomów. Pierwszy z nich – katalog – zawiera klasyczną prezentację archeologicznych źródeł nieruchomych i ruchomych (omówiono ponad 3 tysiące pozycji inwentarzowych) w formie opisowej wraz kompletem 356 tablic zawierających rysunki obiektów i zabytków wchodzących w skład ich inwentarzy. Do katalogu dołączono plan stanowiska (na osobnym arkuszu). Autorką katalogu jest Monika Michnik, kierownik Działu Archeologii gliwickiego Muzeum.

 

W tomie drugim, będącym częścią analityczną opracowania, zawarto 4 bloki tematyczne. W pierwszym zaprezentowano analizę źródeł archeologicznych (zagadnienia związane z obrządkiem pogrzebowym, klasyfikacją formalno-typologiczną bazy źródłowej, chronologii stanowiska, struktury społecznej i sieci kontaktów), a w trzech kolejnych blokach znajdziemy szereg analiz specjalistycznych, które są efektem aktualnej wielokierunkowej refleksji metodologicznej i poszerzających się możliwości interdyscyplinarnych badań w archeologii. Pierwszy blok tematyczny przygotowali Monika Michnik i Karol Dzięgielewski, natomiast trzy kolejne wybrani specjaliści z różnych ośrodków badawczych (w opracowaniu uczestniczyło 15 osób: Renata Abłamowicz, Łukasz Antosik, Mateusz Biborski, Mirosław Furmanek, Aldona Garbacz-Klempka, Agata Hałuszko, Fatima Pawełczyk, Sławomira Pawełczyk, Małgorzata Perek-Nowak, Natalia Piotrowska, Tomasz Purowski, Agata Sady-Bugajska, Joanna Słomska-Bolonek, Janusz Stępiński, Michał Wasilewski). W 10 rozdziałach przedstawiono obraz kondycji biologicznej populacji, zagadnienia związane z technologią produkcji wyrobów brązowych i żelaznych, a także omówiono wybrane grupy zabytków (ze szkła, bursztynu, kości, kamienia, fragmenty tekstyliów i ekofakty jak kości zwierzęce czy węgle drzewne). Łącznie badaniom specjalistycznym oddano ponad 2 tysiące zabytków. Całość dopełnia bogaty materiał ilustracyjny.

 

Publikacja opracowana została także z uwzględnieniem czytelnika obcojęzycznego – w przypadku tomu pierwszego, mającego charakter katalogu, podpisy towarzyszące materiałowi ilustracyjnemu oraz tablicom zostały przetłumaczone na język angielski, z kolei tom drugi zawiera streszczenia poszczególnych rozdziałów w języku angielskim.  

 

Projekt „Halsztackie cmentarzysko kultury łużyckiej w Świbiu (stan. 16) pow. gliwicki” – dofinansowany ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego z priorytetu „Ochrona zabytków archeologicznych” (zadanie nr 1433/21).

 

Realizacja w trybie dwuletnim (2021 – 2022) - łączna kwota dofinansowania 123 500 zł.