Przez 123 lata zaborów polskość przetrwała w dużej mierze dzięki  twórcom, których dzieła nie pozwoliły zapomnieć o ojczyźnie, które krzepiły serca, ale też które wyrażały ból i traumę związaną z utraconą suwerennością. W pracy artystów  destylowała się esencja polskości, wydobywając rodzime, unikatowe wartości polskiej kultury. Jej najważniejsze dokonania pozwalały wyraźniej dostrzec to, czego wyrzec się nie podobna bez względu na cenę. Z okazji jubileuszu odzyskania przez nasze państwo niepodległości Muzeum w Gliwicach podąży tropami Polski odrodzonej nie tylko w historii, ale i w sztuce. Począwszy od marca w ramach Artefaktów zapraszamy na wykłady historii sztuki z Niepodległą w tle. Wykłady prowadzić będą profesor Krzysztof Stefański z Katedry Historii Sztuki Uniwersytetu Łódzkiego, którego przedmiotem badań jest architektura polska XIX i XX wieku – głównie zagadnienia architektury sakralnej i poszukiwania form narodowych, sztuka Łodzi i problematyka rewitalizacji – oraz profesor Waldemar Okoń z Zakładu Historii Sztuki Nowoczesnej Uniwersytetu Wrocławskiego, specjalizujący się w historii sztuki XIX i XX wieku, autor takich między innymi publikacji, jak Alegorie narodowe, Kresy w malarstwie polskim, czy monografie poświęcone Janowi Matejce i Stanisławowi Wyspiańskiemu. Na pierwszy wykład – Poszukiwanie narodowych form w architekturze polskiej – architektura jako element walki o narodową tożsamość, prowadzony przez profesora Krzysztofa Stefańskiego, zapraszamy w sobotę, 10 marca do Willi Caro.

 

Poszukiwanie form narodowych w architekturze XIX i początku XX wieku to jedno z najciekawszych zjawisk w sztuce polskiej. Jego genezy trzeba szukać w połowie XIX stulecia, w atmosferze epoki romantyzmu, sytuacji politycznej niewoli i niepodległościowych dążeń. Sprzyjało to wydobywaniu w sztuce rodzimych, unikatowych wartości  polskiej kultury, przeciwstawianych wpływom obcych krajów. W dziedzinie architektury poszukiwania te zaowocowały różnorodnymi koncepcjami – odnajdywaniem form narodowych zarówno w ludowym budownictwie drewnianym („styl zakopiański”), w formach szlacheckiego dworku („styl dworkowy”), w polskiej architekturze gotyckiej („styl wiślano-bałtycki”, „styl nadwiślański”), jak i w polskim baroku i renesansie („styl swojski”). Włączało się w nie wielu wybitnych twórców tamtej epoki: Józef Ignacy Kraszewski, Władysław Łuszczkiewicz, Józef Dziekoński, Stanisław Witkiewicz, Jan Sas Zubrzycki. Dążenia te były formą akcentowania narodowej tożsamości Polaków w warunkach braku własnej państwowości, a zaowocowały wieloma oryginalnymi dziełami, które na stałe wpisały się w historię polskiej architektury.

Prof. dr hab. Krzysztof Stefański – historyk sztuki.  Urodzony w Bolesławcu na Dolnym Śląsku, absolwent Katedry Historii Sztuki Uniwersytetu Wrocławskiego. Od 1992 r. pracownik Katedry Historii Sztuki Uniwersytetu Łódzkiego. Zajmuje się architekturą polską XIX i XX wieku, głównie zagadnieniami architektury sakralnej i poszukiwania form narodowych oraz sztuką Łodzi i problematyką rewitalizacji. Autor ponad 200 publikacji, w tym 20 książek – m. in.: „Polska architektura sakralna w poszukiwaniu stylu narodowego” (Łódź 2000), „Jak zbudowano przemysłową Łódź. Architektura i urbanistyka miasta w latach 1821-1914” (Łódź 2001), „Architektura XIX wieku na ziemiach polskich” (Warszawa 2005), „Łódzkie synagogi. Wirtualne dziedzictwo >zaginionej dzielnicy<” (Łódź 2009), „Łódzkie wille fabrykanckie” (Łódź 2013), „Narodziny miasta. Rozwój przestrzenny i architektura Łodzi do 1914 r.” (Łódź 2016). Zaangażowany w ochronę łódzkich zabytków –  współzałożyciel Towarzystwa Opieki nad Starym Cmentarzem w Łodzi, Fundacji Na Rzecz Ratowania Kaplicy Karola Scheiblera. Fundacji „Lux pro Monumentis” organizującej coroczne Festiwale Światła.

Projekt realizowany w ramach obchodów stulecia odzyskania niepodległości.