Jedną z najważniejszych kolekcji  Działu Archeologii stanowią zabytki pozyskane w trakcie 30-letnich badań wykopaliskowych na cmentarzysku w Świbiu. Stanowisko to jest jedną z ciekawszych nekropolii kultury łużyckiej znajdujących się na obszarze Górnego Śląska.  Reprezentuje ono schyłkową, halsztacką fazę tej kultury trwającej na obszarze Polski przez prawie całą epokę brązu i wczesną epokę żelaza.  Podczas prac wykopaliskowych odkopano rozległy cmentarz o wielkości około 1 hektara, usytuowany na piaszczystej wydmie. Cechą charakterystyczną nekropolii jest współwystępowanie mieszanego obrządku pogrzebowego  w postaci inhumacji i kremacji. W sumie zidentyfikowano 576 pochówków szkieletowych i  ciałopalnych. Odsłonięte konstrukcje kamienne w postaci bruków i obstaw jam, a nawet pozostałości po drewnianych skrzyniach lub podkładkach, przyniosły nowe dane na temat zwyczajów obrzędowych łużyczan.

Prawie we wszystkich pochówkach szkieletowych zmarły ułożony był na wznak w pozycji wyprostowanej, z rękami wyprostowanymi wzdłuż tułowia (wyjątkowo ręce były skrzyżowane ),  z głową skierowaną w kierunku północnym. Natomiast groby ciałopalne występowały  w postaci pochówku  popielnicowego, gdy skremowane kości wsypywano najczęściej do jednego naczynia  lub  pochówku  jamowego, gdy wysypywano je bezpośrednio do  niewielkiej jamy.

Ważnym elementem praktykowanego rytuału było wkładanie do grobów zróżnicowanych i wielu przypadkach licznych przedmiotów pochodzenia miejscowego, a także przedmiotów ekskluzywnych importowanych z innych grup kultury łużyckiej lub z obszarów wschodnioalpejskich, północnoitalskich oraz panońskich. Najliczniej  występujące dary grobowe w postaci ceramiki składały się z głównie z zestawu naczyń: garnek, misa i czerpak, układanych za głową zmarłego. Wiele grobów było bogato wyposażonych w kilka naczyń, którym towarzyszyły brązowe i żelazne ozdoby – diademy, naszyjniki, szpile o różnie ukształtowanych główkach, bransolety, nagolenniki. Rzadziej występowały narzędzia, a broń  sporadycznie. Oczywiście wybór tych przedmiotów miał intencjonalne znaczenie podyktowane rytuałem i pośrednio uwarunkowane podziałem na płeć, wiekiem zmarłego oraz jego pozycją społeczną.

oprac. M. Michnik