W 2009 roku na polu ornym w miejscowości Chudów (pow. gliwicki) odkryto przypadkowo niezwykle interesujący zabytek, który stanowił najprawdopodobniej element jednego z typów broni obuchowej, a mianowicie buławy, kiścienia, względnie cepa bojowego.

Zabytek wykonany z ołowiu, w rzucie górnym i bocznym ma formę zbliżoną do sześcianu (fot. 1). Cała bryła ma natomiast kształt nierównomiernego czternastościanu o stromo ściętych powierzchniach bocznych. Krawędzie ścian są w większości delikatnie zaokrąglone, lecz wyraźne. Szerokość całkowita bryły waha się w przedziale od 4,0 do 4,4 cm, wysokość od 2,3 do 2,5 cm, a waga wynosi 155 g. W centralnej części zabytku umieszczono owalny otwór o średnicy od 1,8 do 2,4 cm w części górnej i od 2,4 do 2,8 cm w części dolnej.

Wiele cech ołowianego eksponatu z Chudowa wskazuje, iż mógł on pierwotnie stanowić głowicę buławy. Na taką interpretację wskazuje przede wszystkim jego kształt, wymiary, a także średnica światła osady. Również ukształtowanie powierzchni bocznych, które stromo ścięto zapewne w celu uzyskania kanciastych, zaczepnych krawędzi, jest jak najbardziej zasadne w kontekście bojowego zastosowania buławy. Mniej prawdopodobne wydaje się, iż zabytek chudowski stanowił ciężarek bijaka kiścienia bądź cepa bojowego.

Prosta technika wykonania oraz stosunkowo łatwy w obróbce materiał mogą świadczyć o tym, iż użytkownika buławy chudowskiej należałoby szukać wśród pośledniejszych zbrojnych, np. chłopstwa.

Niestety istnieją poważne trudności z dokładnym datowaniem omówionego okazu broni. Brak kontekstu archeologicznego sprawia, że jedynie źródła historyczne mogą stanowić podstawę do ustaleń, związanych z jego chronologią. Tu nie bez znaczenia jest fakt, iż zabytek został odkryty w okolicach reliktów zamku w Chudowie. W powiązaniu ze źródłami historycznymi dotyczącymi Chudowa omawiany zabytek należałoby datować ostrożnie w szerokich ramach czasowych od 2 połowy XIII po XV, a może nawet XVI w.

 

R. Zdaniewicz