XIX edycję Gliwickich Dni Dziedzictwa Kulturowego rozpoczniemy w piątkowy wieczór, 17 września, wykładem dr Ryszarda Nakoniecznego pt. „Bieguny gliwickiego modernizmu”, który odbywać się będzie na platformie ZOOM. W sobotę i niedzielę zapraszamy na wycieczki piesze, które prowadzić będzie Ryszard Nakonieczny. Szlak gliwickiego modernizmu poprowadzi nas od secesji po funkcjonalizm, od ceglanego ekspresjonizmu po megastruktury i budynki punktowe. Przekonamy się,  że Gliwice architekturą nowoczesną stoją i nie chodzi tu tylko o jedno z pierwszych na świecie dzieł progresywnego modernizmu, czyli zrealizowany już w 1922 roku Seidenhaus Weichmann – Dom Towarowy Erwina Weichmanna. Ten zaprojektowany przez Ericha Mendelschona obiekt to najbardziej radykalny budynek wzniesiony na Górnym Śląsku w okresie międzywojennym. W architekturze naszego miasta znajdziemy zapisane wszystkie rozdziały historii modernizmu – od tych najwcześniejszych – po najnowsze, przez co wędrówka po Gliwicach może stać najlepszym sposobem poznawania stylistycznych nurtów, w których próbuje wyrażać się nowoczesność. Na przykład struktura domu towarowego DeFaKa z 1929 roku opowie nam o pięciu punktach architektury nowoczesnej propagowanych przez Le Corbusiera (wolny parter, wolny plan, wolna elewacja, wstęgowe okna i dach taras). Z kolei struktura kratownicowa budynku gliwickiej Palmiarni Miejskiej przybliży rodzimą odsłonę tendencji high-tech, obecnej w późnym modernizmie. Z kolei układ urbanistyczny centrum miasta i kamienice okalające plac Piłsudskiego projektowane w stylu umiarkowanego modernizmu, łączącego elementy historyczne z ekspresjonizmem i detalem Art Déco, świadczą, że „nowoczesność” wcale koniecznie nie musi się odcinać od wszelkiej tradycji. Z kolei powojenny, socmodernistyczny biurowiec Fluor Projprzem z 1953 roku, wyrażając idee realnego socjalizmu z pomocą klasycznej reguły grecko-rzymskiej architektury, sprzyja refleksji nad tym, czy starożytni też przypadkiem nie byli nowocześni.

 

Natomiast samo pytanie o to, co jest nowego w nowo-żytnosci i nowo-czesności, a także o to, czym właściwie w kulturze są nurty czy też prądy określane z pomocą terminów: „modernizm” i „postmodernizm”, skoro w realizacjach architektonicznych przejawiają się w tak wieloraki i odmienny sposób – będzie już przedmiotem wykładów „Modernizm, postmodernizm, architektura”. Bo przecież wcale nie jest oczywiste, co wspólnego – poza nazwą – ma „swoboda późnego modernizmu”, reprezentowana przez gmach Biprohutu, usytuowany naprzeciwko gliwickiego Dworca, z secesyjną kamienicą ze zbiegu ulic Częstochowskiej i Gorzołki, którą uznać można za wzorcowy przykład „Modern Style” przełomu XIX i XX wieku. Na pierwszy z cyklu wykładów, pt. „Architektura i pojęcie stylu”, który odbędzie się na platformie ZOOM, zaprosimy we środę, 22 września.