Wystawa „Żydzi na Górnym Śląsku” w finale plebiscytu na Wydarzenie Historyczne Roku 2018! Zachęcamy do głosowania
TERMIN
16 kwietnia -
15 maja
2019
Otwarta w 2018 roku w Domu Pamięci Żydów Górnośląskich wystawa stała „Żydzi na Górnym Śląsku” została doceniona i znalazła się wśród laureatów 12. Edycji Plebiscytu na Wydarzenie Historyczne Roku 2018, organizowanego przez Muzeum Historii Polski!
Do pierwszego etapu 12. edycji plebiscytu, organizowanego przez Muzeum Historii Polski we współpracy z portalem historia.org.pl oraz Biblioteką Narodową, zgłoszono blisko 200 projektów w trzech kategoriach: „Wydarzenie”, „Wystawa” oraz „Edukacja i multimedia”. Jury wybrało 5 finalistów w każdej kategorii. Ostateczni zwycięzcy wyłaniani są w głosowaniu internautów, które potrwa do 15 maja 2019.
Zachęcamy do oddawania głosów w Plebiscycie – Zagłosuj!
Można oddać łącznie trzy głosy, jeden głos na jedno wydarzenie w każdej kategorii.
Wystawa stała „Żydzi na Górnym Śląsku”, której kuratorką jest Bożena Kubit, została udostępniona do zwiedzania w grudniu 2018 r. To pierwsza w Polsce tak przekrojowa i kompleksowa ekspozycja ukazująca historię oraz życie społeczne i religijne górnośląskich Żydów, a także ich udział w działalności gospodarczej. Jest ona w pełni nowatorska zarówno w podjętej tematyce jak i ze względu na ciekawą, niezwykłą aranżację i zastosowanie wielopoziomowych form przekazu. W narracji historycznej – poprowadzonej od średniowiecza po współczesność – ukazano skomplikowane dzieje współwystępowania tej mniejszości narodowej i religijnej, fale migracji oraz współudział w życiu społecznym i gospodarczym. Szczególny nacisk został położony na XIX i początki XX w., kiedy wkład Żydów w rozwój górnośląskiego przemysłu i kultury był największy. Ukazano rosnącą liczebność – poprzez szczegółowe mapy obrazujące dane statystyczne – budowę życia religijnego (związki wyznaniowe, organizacje społeczne, kulturalne itp.), a także postępującą asymilację oraz różnice jakie zachodziły pomiędzy dominującymi Żydami niemieckimi a tymi, którzy napływali ze wschodu. W tej części wystawy niezwykle ważnym i atrakcyjnym elementem jest tzw. „kryształ”, czyli podświetlana instalacja, na której ukazano wszystkie synagogi górnośląskie: ich historię, usytuowanie w krajobrazie miasta oraz liczne ilustracje i dokumenty. Prezentacji towarzyszy muzyka synagogalna. Z życiem religijnym wiążą się oryginalne eksponaty, takie jak świeczniki, parochety, ozdoby Tory, księgi, zegar modlitewny, naczynia obrzędowe itp. Ponadto ukazano postacie najważniejszych rabinów. Osobno przedstawione są życiorysy i dorobek kilkudziesięciu najbardziej znaczących przemysłowców – przedstawicieli takich rodzin jak np. Friedländer, Caro, Huldschinsky, Haase, Fränkel, Pinkus, Troplowitz – oraz ludzi nauki i kultury, w tym także noblistów, jak K. Bloch, O. Stern, E. Pascha, A. Silbergleit, M. Tau, F. Waxman. W kolejnych częściach wystawy podjęto trudne tematy związane z podziałem Górnego Śląska w 1922 r. na część niemiecką i polską oraz kolejno narastającym antysemityzmem i nazizmem, znaczeniem tzw. petycji Bernheima oraz tragicznym czasem Zagłady, w tym przedstawiono działania antyżydowskie, gettoizację, obozy pracy przymusowej, deportacje do ośrodków zagłady oraz „marsze śmierci” w styczniu 1945 r. Ważnymi elementami tej części ekspozycji są wykazy deportacyjne oraz wspomnienia obrazujące jednostkowe losy – udostępnione do słuchania – a także ekspresyjna, przestrzenna instalacja prezentująca synagogi zniszczone w tym okresie. W ostatniej sali ukazano przykładowe historie nielicznych ocalałych z wojny oraz dzieje powojenne, począwszy od napływu na Górny Śląsk społeczności żydowskiej ze wschodu, po kolejne fale emigracji, w szczególności w 1968 r. Historia Żydów na Górnym Śląsku została doprowadzona do współczesności: aktualną działalność zaprezentowano w postaci nagrań filmowych z przedstawicielami tej społeczności, które przeprowadzono jesienią 2018 r.