Nowe lekcje w ofercie stałej Domu Pamięci Żydów Górnośląskich
TERMIN
08 czerwca -
31 grudnia
2021
Odbywa się w środy, czwartki, piątki, godz. 09.30 i 12.00
Odbywa się w środy, czwartki, piątki, godz. 09.30 i 12.00
MIEJSCE
Dom Pamięci Żydów Górnośląskich
W Domu Pamięci Żydów Górnośląskich, jak w soczewce skupia się to czym jest Muzeum w Gliwicach - instytucją wielowymiarową, nastawioną na edukację i popularyzowanie wiedzy, która troszczy się o wielokulturowe dziedzictwo regionu. Misją najmłodszego oddziału Muzeum w Gliwicach jest przywracanie pamięci o wspólnocie, która miała ogromny wpływ na rozwój Górnego Śląska. Lokalna społeczność żydowska była nieodzowną częścią górnośląskiego krajobrazu, a jej członkowie ubogacali region na wielu płaszczyznach. Dom Pamięci zaprasza uczniów szkół podstawowych, a także średnich do udziału w lekcjach muzealnych w ramach stałej oferty programowej Oddziału.
Oscar Troplowitz, Arthur Kochmann, Julian Kornhauser - trzy jakże charakterystyczne postaci dla żydowskiej historii miasta. Ich fascynujące biogramy i historie rodzinne pomogą uczestnikom zajęć lepiej zrozumieć miejsce, w którym żyją. Lekcje muzealne „Oscar Troplowitz - Innowator z Gliwic”, a także „Tu jest moja Jerozolima” - opowieść o Arthurze Kochmannie, „Starcie Dawida z Goliatem - opowieść o Petycji Bernheima” to podróż w czasie, dzięki której uczniowie poczują klimat przedwojennego Gleiwitz, a także dowiedzą się kim byli Żydzi Górnośląscy. Z kolei zajęcia „Powojenny krajobraz Gliwic w twórczości Juliana Kornhausera” pokażą uczestnikom miasto jako miejsce przenikania się kultury polskiej, niemieckiej, śląskiej i żydowskiej. Interdyscyplinarna formuła wszystkich lekcji muzealnych prowadzonych w Domu Pamięci, umożliwi uczniom wpisanie własnego miejsca zamieszkania w szerszy kontekst historyczny i kulturowy, a znajomość historii lokalnej niewątpliwie zaprocentuje w ich dalszej edukacji.
W ofercie Domu Pamięci Żydów Górnośląskich znajdują się także zajęcia „Żydzi nie wzięli się z Księżyca… tak jak „Auschwitz z nieba”. Dzięki uniwersalnemu charakterowi, są one doskonałym wprowadzeniem w tematykę żydowską dla młodszych uczniów. Pomogą także istotnie wzbogacić wiedzę uczniów szkół średnich zarówno w ramach lekcji wychowawczej jak i historii.
Wychodząc naprzeciw obostrzeniom epidemicznym, wszystkie zajęcia odbywają się na specjalnej platformie „Wirtualnych wystaw wiele”. Dzięki temu innowacyjnemu rozwiązaniu, oferta Muzeum w Gliwicach wychodzi poza sztywne ramy tradycyjnych lekcji muzealnych. Platforma umożliwia większą aktywizację uczniów oraz daje nauczycielom nowe narzędzie do wykorzystania w przyszłości.
Zajęcia opracował i prowadzić będzie Wojciech Ciuraj, absolwent judaistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego.
W ofercie Domu Pamięci Żydów Górnośląskich znajdują się także zajęcia „Żydzi nie wzięli się z Księżyca… tak jak „Auschwitz z nieba”. Dzięki uniwersalnemu charakterowi, są one doskonałym wprowadzeniem w tematykę żydowską dla młodszych uczniów. Pomogą także istotnie wzbogacić wiedzę uczniów szkół średnich zarówno w ramach lekcji wychowawczej jak i historii.
Wychodząc naprzeciw obostrzeniom epidemicznym, wszystkie zajęcia odbywają się na specjalnej platformie „Wirtualnych wystaw wiele”. Dzięki temu innowacyjnemu rozwiązaniu, oferta Muzeum w Gliwicach wychodzi poza sztywne ramy tradycyjnych lekcji muzealnych. Platforma umożliwia większą aktywizację uczniów oraz daje nauczycielom nowe narzędzie do wykorzystania w przyszłości.
Zajęcia opracował i prowadzić będzie Wojciech Ciuraj, absolwent judaistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Zajęcia realizowane są bezpłatnie, na platformie ZOOM.
Zajęcia prowadzone są we środy, czwartki, piątki o godz. 9.30 oraz o godz. 12.00. Obowiązuje rezerwacja telefoniczna co najmniej tydzień przed terminem lekcji (tel. 32 428 16 09, kom. 605 362 594) lub mailowa (dompamieci@muzeum.gliwice.pl).
Zajęcia prowadzone są we środy, czwartki, piątki o godz. 9.30 oraz o godz. 12.00. Obowiązuje rezerwacja telefoniczna co najmniej tydzień przed terminem lekcji (tel. 32 428 16 09, kom. 605 362 594) lub mailowa (dompamieci@muzeum.gliwice.pl).
Tematy lekcji z oferty stałej Domu Pamięci Żydów Górnośląskich:
"Tu jest moja Jerozolima" - opowieść o Arthurze Kochmannie
Arthur Kochmann to postać wielowymiarowa i na wielu płaszczyznach symboliczna dla historii Żydów z Gliwic, a także Górnego Śląska. Jako przedstawiciel elity intelektualnej, ceniony prawnik należał do prominentnych mieszkańców miasta. Cieszył się ogromnym szacunkiem także poza granicami miasta. Podobnie jak inni Żydzi z Górnego Śląska, był silnie związany z kulturą niemiecką, czego wyraz dał choćby w okresie plebiscytu, kiedy to z wielką energią agitował za Niemcami. Jako prawnik uczestniczył w tworzeniu tekstu skargi do Ligi Narodów, która przeszła do historii jako „petycja Bernheima”. Stanął wówczas w obronie zapisów Konwencji Genewskiej z 1922, które chroniły mniejszości narodowe na Śląsku. Jednak z czasem, w wyniku kampanii antysemickiej został skreślony z listy notariuszy i otrzymał zakaz wykonywania zawodu. Mimo błagań córki, nie zdecydował się na wyjazd z Gliwic. O swoim rodzinnym mieście mówił: „Tutaj, na cmentarzu przy Lindenstraẞe chciałbym spocząć. Tu jest moja Jerozolima”. To życzenie nie spełniło się - w grudniu 1943 roku został wywieziony do KL Auschwitz i zamordowany.
Życie i śmierć Arthura Kochmanna symbolicznie kończy historię Żydów z Górnego Śląska. Uczestnicy zajęć będą mieli okazję poznać specyfikę lokalnej społeczności żydowskiej i jej dzieje od rozkwitu aż do zniknięcia z areny historii. Uniwersalne przesłanie zajęć skłania do refleksji nad historią Holokaustu, a także skomplikowanymi losami Górnego Śląska.
Zajęcia dla uczniów klas 5-8 SP i szkół ponadpodstawowych.
Oscar Troplowitz – innowator z Gliwic
Na skutek procesów asymilacyjnych zapoczątkowanych w drugiej połowie XVIII wieku w Niemczech, granice pomiędzy Żydami i nie-żydowskimi mieszkańcami górnośląskich miast zacierały się. Członkowie lokalnej społeczności żydowskiej definiowali się jako Niemcy wyznania mojżeszowego. Dzięki zrównaniu Żydów w prawach obywatelskich, a także rozwojowi przemysłu, stali się oni ważną grupą społeczną odgrywającą nieraz kluczową rolę w poszczególnych ośrodkach miejskich. Jednym z prominentnych przedstawicieli grupy dziewiętnastowiecznych, zasymilowanych Żydów był Oskar Troplowitz – twórca kremu Nivea i potęgi firmy Beidersdorf. Mimo, że swoje dojrzałe życie związał z Hamburgiem to urodził się w Gliwicach. Dzięki innowacyjnym pomysłom stworzył on markę, która po dziś dzień jest rozpoznawalna na całym świecie.
Uczestnicy zajęć będą mogli zapoznać się z biografią i licznymi osiągnięciami Oscara Troplowitza, a jego sylwetka posłuży do głębszej refleksji nad całą społecznością Żydów z Górnego Śląska. Dzięki materiałom zamieszczonym wirtualnej wystawie na platformie „Twoja wirtualna wystawa” dorobek Oscara Troplowitza zostanie pokazany w ciekawy, innowacyjny sposób, a otwarta forma zajęć zachęci uczestników do tworzenia własnych wystaw w ramach projektu Muzeum w Gliwicach.
Zajęcia dla uczniów klas 5-8 SP i szkół ponadpodstawowych.
Powojenny krajobraz Gliwic w twórczości Juliana Kornhausera
W 1945 granice państw europejskich wytyczono od nowa. W wyniku tych decyzji Gliwice zostały włączone do Polski, natomiast niemieckich mieszkańców miasta zastępują polscy obywatele, którzy zostali zmuszeni do opuszczenia terenów zajętych przez Związek Sowiecki. Gliwice stają się wówczas miejscem, w którym przenikają się kultura polska, niemiecka, śląska i żydowska. I to właśnie ten barwny i nieraz skomplikowany obraz powojennej rzeczywistości w swoim opowiadaniu „Dom, sen i gry dziecięce. Opowieść sentymentalna” prezentuje Julian Kornhauser. Jego ojciec – Jakub, podobnie jak wielu Żydów z powodu splotu różnych okoliczności trafił na Śląsk. W Gliwicach założył rodzinę i starał się odnaleźć w nowej rzeczywistości. Jego syn Julian, przelał na papier wspomnienia ze swojego dzieciństwa, które przypadało na lata powojenne tworząc dzieło, które pomaga kolejnym pokoleniom czytelników zrozumieć czym były wówczas Gliwice.
Dzięki interdyscyplinarnej formie zajęć, uczestnicy mają możliwość zgłębienia powojennej historii miasta z innej niż zazwyczaj perspektywy. Przywoływana na zajęciach historia rodzinna Juliana Kornhausera jest także doskonałą okazją do poznania współczesnej historii Żydów w naszym kraju.
Zajęcia dla uczniów klas 5-8 SP i szkół ponadpodstawowych.
Żydzi nie wzięli się z Księżyca…
Parafrazując cytat Mariana Turskiego – historyka, dziennikarza, działacza społecznego, byłego więźnia obozu KL Auschwitz - odwołujący się do powszechnej wiedzy dzisiaj na temat Holokaustu, chcielibyśmy zaprosić na lekcję o historii wielowiekowej obecności społeczności żydowskiej na ziemiach dawnej Rzeczpospolitej. Historia ta niejednokrotnie ulega skracaniu i wielu uproszczeniom, a także bywa ograniczana do jej ostatniego, tragicznego rozdziału – Holokaustu. Nie sposób w ciągu jednej godziny lekcyjnej opowiedzieć jak wielki wpływ mieli Żydzi na rozwój naszego kraju w różnych jego okresach. Wzajemne przenikanie się kultur wzbogacało mieszkające obok siebie społeczności i do dziś pozostawiło szereg podobieństw zarówno na płaszczyźnie językowej jak i obyczajowej. Lekcja jest również wynikiem naszych własnych pytań i dociekań. Będąc w wieku szkolnym, po raz pierwszy słowo „Żyd” pojawiło się w kontekście Holokaustu właśnie. Nie potrafiliśmy zrozumieć dlaczego słuchamy o „jakiś” (obcych) Żydach, kim są, skąd się w Polsce znaleźli. Po latach poznaliśmy odpowiedź i wiemy, że nie przybyli z przysłowiowego Księżyca. Gdzie jednak rozpoczyna się historia Żydów na ziemiach polskich? Skąd przybyli, co nimi kierowało i dlaczego zdecydowali się pozostać w tej części Europy? Na te i inne pytanie postaramy się znaleźć odpowiedź podczas naszych zajęć. Dzięki przystępnej formule lekcji, uczestnicy będą mogli przyswoić podstawowe informacje na temat niemal tysiącletniej bytności Żydów w Polsce, a także poznać legendy i teorie związane z ich przybyciem na te tereny. Zajęcia te mogą być świetnym wprowadzeniem w tematykę żydowską dla młodszych uczniów, a także istotnie wzbogacić wiedzę uczniów szkół średnich zarówno w ramach lekcji wychowawczej jak i historii.
Zajęcia dla uczniów klasy 6-8 SP i szkół ponadpodstawowych.
Starcie Dawida z Goliatem – opowieść o Petycji Bernheima
Historia Franza Bernheima, a także samej petycji, której był twarzą to niezwykle ważna karta w dziejach Gliwic, Śląska, a także samej Europy. Wraz z dojściem Hitlera do władzy w 1933 roku, doszłodo nasilenia prześladowań na tle antysemickim. Zapowiadany w prasie bojkot sklepów żydowskich sprawił, że nasz bohater został zwolniony z domu towarowego DEFAKA. Obowiązujące na Śląsku postanowienia Konwencji Genewskiej z 1922 gwarantowały bezpieczeństwo mniejszościom, do których zaliczali się także Żydzi. Fakt ten postanowiła wykorzystać grupa żydowskich prawników, wśród których warto wymienić choćby wieloletniego przewodniczącego gliwickiej gminy – Arthura Kochmanna. Sformułowani oni tekst skargi do Ligi Narodów, która przeszła do historii jako „Petycja Bernheima”. I tak oto Żydzi z Górnego Śląska poszli na wojnę z III Rzeszą.
Opowieść o Franzu Berheimie niesie uniwersalne przesłanie, że niezależnie od okoliczności należy sprzeciwiać się niesprawiedliwości, a przestrzeganie prawa jest gwarantem bezpieczeństwa wszystkich obywateli. Zajęcia te są też doskonałą okazją do refleksji nad zjawiskiem antysemityzmu i procesu przesuwania granic, który doprowadził do Zagłady.
Zajęcia dla uczniów klasy 7-8 SP i szkół ponadpodstawowych.